63532 strona (373)

ryc. 5-16). Nie zbadano jeszcze, czy impulsy generowane w len sposób wykazują korzystniejsze działanie fizjologiczne.

Ciąg impulsów

Niektórzy producenci wyposażają swoje urządzenia w programy (które fizykoterapeuta może modyfikować lub nie) wytwarzania prądu w postaci ciągu impulsów, składającego się z impulsów o modulowanej amplitudzie, wysyłanych w postaci serii i w postaci tradycyjnej. Ze względu na modulacje ciąg impulsów można przyrównać do pociągu towarowego, składającego się z powtarzających się w określonym porządku wagonów określonych typów. Nie ustalono jeszcze, jakie korzyści daje ta metoda. jednak można powiedzieć, że każda modulacja i modyfikacja powoduje zwiększenie „fazowości” prądu, co wiąże się z większym pobudzeniem włókien A i powoduje stopniowe narastanie efektu znieczulającego.

Metodyka zabiegów

Od dawna zalecam wykonywanie zabiegów leczenia bólu metodą TENS 4 razy dziennie po 1 godzinie. W miarę jak ból ustępuje, liczbę zabiegów można zmniejszyć do 3. 2 i I na dzień, odpowiednio do potrzeb. W przypadku gdy pacjent wybiera się w długą podróż samolotem lub samochodem. niekiedy pozwalam na używanie aparatu bez przerwy. Zazwyczaj jednak dbam o to. by skóra i związane z nią struktury miała czas na odpoczynek, czyli przerwę w zabiegu. Stosowanie aparatu przez dłuższy czas zaleca się mimo wszystko u pacjentów po zabiegu operacyjnym, w przypadku bolesnych blizn i w położnictwie. W leczeniu niezrośniętych złamań (patrz „Niezrośnięte złamania” i ..Położnictwo") zaleca się metodę standardową, tj. 4 razy dziennie po 1 godzinie.

Leczenie ostrego i przewlekłego bólu Przyjmowane leki

Jeżeli przed rozpoczęciem serii zabiegów pacjent przyjmował duże dawki leków przeciwbólowych, skuteczność zabiegów TENS można ocenić dopiero wtedy, gdy ustanie wpływ leków (zwykle około tygodnia).

Przygotowanie pacjenta

Skóra w miejscach, w których mają być przykładane elektrody, powinna być czysta i niezmieniona chorobowo. Zaleca się rozprowadzenie w tych miejscach standardowego żelu eleklroterapeutycznego lub rozpylenie aerozolu, chyba że urządzenie wyposażone jest w elektrody gąbczaste, nasączone wodą. Do unieruchomienia elektrod na czas krótkich zabiegów służą zwykłe taśmy klejące lub popularna taśma izolacyj-na\ Jeżeli zabieg ma trwać dłużej, zapewnienie stałego kontaktu elektrod ze skórą przez kilka godzin lub dni wymaga niekiedy użycia specjalnych taśm lub elektrod (np. karaya lub inne substancje zwiększające przewodność). Można je zazwyczaj nabyć u producentów aparatów do leczenia metodą TENS.

Rozmieszczenie elektrod

Źródłem chyba największych kontrowersji wśród fizykoterapeutów stosujących metodę TENS jest kwestia idealnego rozmieszczenia elektrod. Nie sądzę, by istniały jakieś szczególne miejsca, w których należy umieścić elektrody. Proponuje się umiejscowienia odpowiadające rozmieszczeniu korzeni nerwów, punktów refleksogennych oraz punktów wyzwalających ból (trigger points) (ryc. 6-3). Wszystkie te sposoby

' Memlinj: tape, 3M Corp.. Minneapolis. MN.

138