65928 Obraz6

dowej. Po jego wyznaczeniu wszystkie transakcje muszą być zawarte po tym kursie, co oznacza, że obowiązuje on wszystkich uczestników giełdy. Kurs jednolity wyznacza się na podstawie tych samych zleceń i zasad, co kurs otwarcia lub zamknięcia w notowaniach ciągłych. Różnica polega na tym, że w notowaniu jednolitym po zakończeniu przyjmowania zleceń, a przed ogłoszeniem wartości kursu jednolitego występuje faza sesji giełdowej zwana interwencją. Jej głównym celem jest zwiększenie płynności danego papieru wartościowego i zmniejszenie nierównowagi, jeżeli ona występuje. W fazie interwencji działają głównie animatorzy, których zadaniem jest przede wszystkim modyfikacja własnych zleceń na rynku zleceń rozbieżnych, jeśli może to doprowadzić do wyznaczenia kursu jednolitego. Modyfikacja zlecenia może polegać wyłącznie na zwiększeniu wolumenu zlecenia lub na „polepszeniu” limitu ceny, czyli jego zwiększeniu w zleceniu kupna albo zmniejszeniu w zleceniu sprzedaży.

W notowaniach jednolitych obowiązują takie same ograniczenia odnośnie do wahań kursów jak w notowaniach ciągłych. Mianowicie kurs jednolity może być wyższy lub niższy od kursu odniesienia, którym jest ostatni kurs jednolity, najwyżej o 10% w przypadku akcji i o 3 punkty procentowe w przypadku obligacji. Ograniczenia te przewodniczący sesji może zmienić w przypadku równoważenia rynku, jednakże nie mogą one przekroczyć 21% w przypadku akcji i 6 punktów procentowych w przypadku obligacji, chyba że zaistnieje szczególny przypadek.

Dodatkowo zarząd giełdy może zmienić te ograniczenia lub znieść je w sytuacji permanentnej nierównowagi na rynku. W przypadku wystąpienia rynku zleceń rozbieżnych, podczas określania kursu jednolitego przewodniczący sesji kończy' notowanie danego papieru wartościowego bez wyznaczania kursu jednolitego. Natomiast gdy określany kurs wykracza poza ograniczenia wahań kursów, przewodniczący sesji może zmienić ograniczenia i ogłosić kurs jednolity mieszczący się w ograniczeniach albo zakończyć notowanie ogłaszając kurs nietransakcyjny na poziomie górnego lub dolnego ograniczenia.

Ilustracją obliczania kursu jednolitego, a także kursu otwarcia lub zamknięcia jest poniższy' przykład.

Przykład 4.8. Załóżmy, że w arkuszu zleceń, przy kursie odniesienia 150, mamy następujące zlecenia:

Kupno		Cena	Sprzedaż
ilość	ilość skumulowana		ilość skumulowana	ilość
10	10	PKC
25	35	PCRO
40	75	151	70	—
—	75	150	70	—
15	90	149	70	15
		PCRO	55	35
		PKC	20	20

Wyznaczenie kursu nastąpi w następującej kolejności:

1)    wybór kursu maksymalizującego obrót — taki obrót zapewniają kursy 149,150 i 151 (obrót 70);

2)    wybór kursu minimalizującego nadwyżkę — taki kurs to 150 i 151 (nadwyżka 5); kurs 149 zostaje odrzucony, gdyż ma nadwyżkę 20;

3)    wybór kursu minimalizującego różnicę między wyznaczoną wartością kursu a kursem odniesienia — jest to kurs 150, a więc tyle samo, co kurs odniesienia;

4)    sprawdzenie czy wyznaczony kurs jest kursem równowagi — nie jest, gdyż przy kursie 150 nie można zrealizować wszystkich zleceń kupna z limitem ceny wyższym od 150 (kursu wyznaczonego);

5)    kursem staje się cena 151, dla której wolumen obrotu wyniesie 70 (po stronie kupna zostanie niezrealizowana część zleceń w ilości 5 z limitem 151).

Zauważmy jeszcze, że w arkuszu zleceń przy wyznaczaniu kursu liczba walorów w zleceniach PCRO jest kumulowana z ich liczbą w zleceniach PKC, a jako kolejne są dodawane ilości ze zleceń z limitem ceny.

Dowodem zawarcia transakcji giełdowej jest karta umowy (nota kontraktowa), sporządzana w formie elektronicznej i przekazywana członkom giełdy oraz Krajowemu Depozytowi Papierów Wartościowych w celu rozliczenia stron transakcji. Jest ona wystawiana bezzwłocznie po zawarciu transakcji; strony transakcji mogą zgłosić sprzeciw co do jej zgodności z przyjętymi przez giełdę zleceniami. Karta taka powinna zawierać między innymi:

—    datę zawarcia transakcji oraz numer i datę złożenia zlecenia maklerskiego,

—    ilość papierów wartościowych będących przedmiotem transakcji oraz ich kod,

—    wartość transakcji oraz jej rodzaj (kupno, sprzedaż),

—    kody uczestników transakcji oraz numery ich kont.

Reasumując, przedstawiony sposób prowadzenia obrotu giełdowego wymaga od inwestorów bieżącego, ustawicznego śledzenia zmian zachodzących na rynku giełdowym, czyli dostępu do informacji i umiejętności ich analizowania po to, aby mieć możliwość natychmiastowego reagowania na zmiany zachodzące na tym rynku. Ponadto przyjęty sposób notowań odpowiada modelowi mieszanemu, w którym rynek kierowany zleceniami jest wspomagany działalnością animatorów charakterystyczną dla rynku kierowanego cenami. Ważny jest również fakt, że system komputerowy giełdy ma tzw. kalkulator indeksów, który na bieżąco oblicza indeksy giełdowe i ich wartości przekazuje automatycznie agencji informatycznej.

4.7.7. Transakcje pakietowe

Poza systemem notowań ciągłych oraz kursu jednolitego (w tzw. obrocie poza-sesyjnym) na giełdzie można jeszcze zawierać transakcje pakietowe. Mogą one być dokonywane jedynie w dniach sesji giełdowych, pod warunkiem, że obrót

185