66103 W Monkiewicz Zbrodnie hitlerowskie w Białowieży (3)

"Czerwona Hajnówka" /Hajnówka 1958 r./ 1 Przewodnik - informator Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego w Hajnówce /Białystok 1972/, M.Gnatowskiego; "Puszcza Białowieska była ich domem"/Warszawa

1979/ oraz pod redakcją tegoż autora "W białostockich lasach¹*

/Lublin 1975/ - zbiór wspomnień byłych partyzantów, jak też "Za wspólną sprawę" - z dziejów partyzantki radzieckiej w okręgu białostockim /Lublin 1970/.

ffajwiększą objętościowo pracą tego autora stricke naukową jest "Białostocczyzna w latach wojny 1 okupacji hitlerowskiej - zarys dziejów politycznych regionu", Białystok 1979* Są również do dyspozycji czytelników jedne z pierwszych na ten temat -prace A.Omiljanowicza, m.in. "Ziemia Białostocka przypomina”/Lublin 1905/ i szereg innych,wraz z ostatnio wydaną książką "Zanikające echa" /Warszawa 1980/.

Cenną pracą jest również zbiór relacji byłych partyzantów 1 konspiratorów opracowanych przez Władysława barskiego — Z aj dl era "Ruch oporu w latach 1939 *» 1944 na Bi&łOatoecsyżnle - referat materiałowy”./Warszawa 196hr./. Swoją własną działalność w szeregach. partyzantki radzieckiej na Blałoetoeosyżnie zaprezentował J.Onacik w książce ’^<f‘od szosęśliwą gwiazdą".

Jest również kilka zbiorów relacji byłych partyzantów radzieckich z działalności w naszym regionie.

Bałeży podkreślić, że z różnych przyczyn w przedmiotowej literaturze w decydującym stopniu uwzględniono problemy związane z działalnością partyzantki radzieckiej. W mniejszym natomiast znane są dzieje polskiego ruchu oporu, co zresztą wiąże się z podporządkowaniem tego ruchu .. rządowi emigra

cyjnemu w Londynie. Zgodnie z tym stwierdzeniem układały cię V proporcje w poszczególnych opracowaniach, ża wyjątkiem

referatu materiałowego W.Żarskiego Zajdlera poświęconego wyłącznie ZWZ - AK. ’

**" *^T' r*' ^h "'

Autor nie zamierza jednak zajmować się w niniejszym opracowaniu dziejami walk z okupantem, a jedynie zbrodniami hitlerowskimi w Białowieży i jej najbliższych okolicach. Sygnalizując problematykę ruchu oporu ma jedynie na calu zwrócenie uwagi na wzajemne przenikanie się tych dwóch problemów. Zdaniem autora potęgujący się terror hitlerowski wzmagał samoobronę przed nim społeczeństwa, a z kolei działania partyzanckie przyczyniały się czasem do storpedowania niektórych spośród wielu zamierzonych akcji eksterminacyjnych. Sie ulega jednak wątpliwości, iż znaczna liczba ofiarnych członków ruchu oporu poniosła śmierć z rąk okupanta, przy czyn ais tylko oni byli represjonowani, lecz także ich rodziny i najbliższe otoczenie. Przez cały okres lat 1941-1944 trwała bezpardonowa walka z okupantem, a jej przebieg został w poważnym stopniu zaprezentowany przez wymienionych już autorów. .Satomiast nie 3ą znane niektóre szczegóły

związane ze zbrodniami hitlerowskimi na omawianym terenie.

Autor starał się tę lukę zapełnić, lecz nie zawsze skutecznie ze względu na brak dokumentów archiwalnych. Aktualny 3tan badań wymaga zatem dalszych prac zmierzających do uzupełniania dotychczasowych ustaleń.

W. Monkiewicz