Alkaloidy sporyszowe
Występują w przctrwalniku gnybH bulnwinki czerwone] Clawccps purpurat zwanym sporyszem.
Ergoloksymi grupa alkaloidów sporyszu, w lecznic!wie stosuje się wyizolowane związki lub icli pochodne oraz w postaci zespołu w preparatach przcciwmigrcnowych, w nadciśnieniu, częstoskurczu i zapaleniu żyl.
Ertłomctryiia pochodna kwasu lizergowego ma, silny kurczący wpływ na mięsień macicy stosowana pod kontrolą w cciii wzmocnienia skurczów porodowych i zahamowania krwotoków macicy.
Ergotamina pochodna kwasu lizergowego, działa kurcząco na mięśnie gładkie macicy, stosowana w krwawieniach macicznych. Wykazuje działanie adrenolitycznc, kurczy mięśnie gładkie naczyń, zwalmnin tętno, zmniejsza nasilenie procesów metabolicznych. W lecznictwie pod kontrolą lek przeciwko migrenie (CoCTecorn), oraz jako środek kurczący macicę i hamujący krwawienia maciczne. Pochodne stosowane w leczeniu migreny: Kefalgiua, Sedacom, Difaniin. Hydacorn.
Ergokrvstvna i ergokvvntvna hamują wydzielanie prolaktyny, stosowane w nowotworach sutka oraz w chorobie Parkinsona (Parłodel) i w celu hamowania laktacji.
Sporysz jest przetrwalnikicm grzyba bulawinki czerwonej C/mice/n purpurat z klasy Workowców pasożytującego na trawach, głównie nażycie. Surowiec jest pozyskiwany głównie poprzez sztuczne zakażanie żyta zawiesiną zarodników bulawinki czerwonej, co pozwala otrzymać duże ilości przetrwałuików o dużej ilości ogólnej alkaloidów. Obecnie pozyskuje się głównie z kultur tkankowych in vitro. Sporysz w dawnych czasach powodował śmiertelne zatrucia ludności zanieczyszczoną mąką. Wywołuje skurcz naczyń krwionośny cli powodując niedokrwienie gl. kończyn co w efekcie prowadzi do gangreny (w średniowieczu chorobę nazywano ogniem św. Antoniego).
Sporysz zawiera 30 różnych związków alkaloid owych. Łączna zawartość alkaloidów jest dość zróżnicowana waha się od 0,2% do ponad 1% u ras sporyszu pochodzenia hiszpańskiego . O wartości terapeutycznej decyduje zawartość prawoskrętnych pochodnych kwasu lizergowego, które są częściowo rozpuszczalne w wodzie.
Lizergid otrzymywany jest w wyniku pólsyntczy z kwasu lizergowego, występującego w S|ioryszu. W nielegalnym handlu znajdu je się w różnych postaciach, często jest rozłożony i zafałszowany lub zmieszany z innymi środkami odurzającymi.
Łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego i rozmieszcza się wc wszystkich tkankach, w tym również w mózgu. Maksymalne działanie występuje po 2-3 godzinach od podania doustnego, a działanie trwa 8-12 godzin.
Lizergid powoduje zaburzenia psychiczne, charakteryzujące się pobudzeniem, zmianami naslroju, euforią, depresją lub uczuciem lęku. Powstają halucynacje wzrokowe, słuchowe, smakowe, dotykowe, często połączone z dezorientacją w czasie i przestrzeni oraz zc zmianą osobowości. Pozbawienie osobowości (clepersonifikacja) przypomina rozdwojenie jaźni w przebiegu schizofrenii.
Alkaloidy purynowe
Teobromina główny alkaloid nasion kakaowca, występuje również w liściach herbaty, orzeszkach Cola. Działa silnie diurctyczuic i spazmolilyczuic Teofilina występuje w liściach herbaty, działa jako psydioannleplyk, lecz słabiej niż kofeina. Stosowana jako diuretyk i środek rozkurczający w chorobie oskrzelowej, wieńcowej, w nadciśnieniu.
Kofeina główny alkaloid krzewu kawowego, występuje leż w takich roślinach jak ł*aitlini(t euartma \ Ilcxpnntf*iuicn.\is oraz w małych ilościach w iglicy pospolitej Erotliuin cicuturium. Kofeina pobudza OUN, ośrodek oddechowy, naczynioruchowy. Rozszerza naczynia mózgowe i wieńcowe. Pobudza diurezę. Stosowana dla wzmocnienia akcji serca, w migrenach, w zatruciach narkotykami, alkoholem, w większych dawkach może wywalać bicie serca, skurcze tężcowe, zwiększa sprawność myślenia, znosi zmęczenie psychiczne i fizyczne, przyspiesza przemianę materii, zwiększając zapotrzebowanie na tlen. Zmniejsza napięcie mięśni gładkich naczyń krwionośnych. Pobudza wydzielanie soku żołądkowego Doustna dawka śmiertelna 12 g