72386 skanuj0055 (3)

"Przyszłość ludzkości idzie przez rodziną" (Jan Paweł II - z Familiaris Consortio)

Wstęp

Przedstawiona publikacja adresowana jest przede wszystkim do nauczycieli, by służyć im pomocą w codziennej pracy dydaktyczno-wychowawczej. Treści tu zawarte mogą być wykorzystane również przez inne osoby, nie związane zawodowo z pracą nauczycielską ale zaangażowane w szeroko rozumiany proces wychowania, czyli współuczestnictwa w rozwoju dzieci i młodzieży a także pracujące bezpośrednio z rodzicami czy z całymi rodzinami.

Można ogólnie powiedzieć, że praca pedagogiczna ma na celu przede wszystkim kształtowanie i rozwijanie u dzieci potrzeb poznawczych, wdrażanie ich do podejmowania działań służących zaspokajaniu tych potrzeb. Najbardziej trwałych efektów można oczekiwać, gdy oddziaływania nauczycieli sprzyjają w tworzeniu u dzieci procesu wewnętrznej motywacji do nauki. Sam proces motywacyjny był rozmaicie przedstawiany w różnych teoriach psychologicznych (por. Madsen, 1980). Nie ma w tym miejscu potrzeby głębszych analiz teoretycznych. Wystarczy jedno proste i powszechnie przyjęte ujęcie P. T. Younga (1961), który zdefiniował motywację jako "proces wzbudzający działanie, utrzymujący je w toku i regulujący jego przebieg” (por. Cofer Ch., Appley M. R, 1972, s. 15). Z samej treści przytoczonej definicji jednoznacznie wynikają duże możliwości dla nauczycieli. Motywacja człowieka pozostaje w znacznej mierze zdeterminowana jego potrzebami. Potrzebę psychologowie określają jako stan wewnętrzny ustroju lub jako zależność występującą między stanem wewnętrznym a celem zewnętrznym (por. Tomaszewski, 1967; Reykowski, 1970; Obuchowski, 1983). I tutaj dochodzi do głosu element wpływów z zewnątrz.

Dlatego też proces uczenia się dzieci należy rozpatrywać w powiązaniu z ich potrzebami a także z postawami, jakie kształtują się w toku rozwoju psychospołecznego. Te zewnętrzne wpływy obserwuje się najpierw w środowisku rodzinnym dziecka, a później również w szerszych kręgach społecznych, z których istotne znaczenie ma szkolą. A w szkole - na plan pierwszy wychodzi praca dydaktyczno-wychowawcza nauczyciela. W pracy tej konieczna jest znajomość sytuacji psycho-społecznej poszczególnych uczniów. Stąd zrodził się pomysł udostępnienia - w tej prostej formie - opisu metody ułatwiającej nauczycielom to zadanie. Jako metodę wybrano test rysunku rodziny, który przedstawia ogromną wartość ze względu na łatwość przeprowadzenia badania i interpretacji.

5