Proces podjęcia działalności gospodarczej w przedsiębiorstwie turystycznym i hotelarskim wymaga zgromadzenia odpowiednich zasobów: rzeczowych (budynki, urządzenia, wyposażenie), finansowych (gotówka) i ludzkich (pracownicy). Firma ponosi koszty i osiąga przychody ze sprzedaży usług (np. sprzedaż usług turystycznych, świadczenie usług gastronomicznych w postaci obsługi bankietów), wyrobów i towarów handlowych (np. sprzedaż dań w ramach cate-ringu biurowego), a także podpisuje umowy / kontrahentami (np. w zakresie zlecania usług transportowych). Do właściwego funkcjonowania firmy niezbędny jest systematyczny proces kontroli, ewidencji i oceny sytuacji gospodarczej. Wynikiem takiego procesu, noszącego nazwę rachunkowości, jest sporządzanie sprawozdania finansowego, na które składa się między innymi bilans, rachunek zysków i strat oraz sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych.
Podstawowym składnikiem sprawozdania finansowego przedsiębiorstwa jest bilans, czyli dwustronne zestawienie posiadanego majątku (aktywów) i finansujących go kapitałów (pasywów). Jest to dokładna fotografia stanu przedsiębiorstwa w określonym dniu, zwanym dniem bilansowym. Uważna analiza bilansu pomaga w ocenie zarządzania przedsiębiorstwem oraz w ustaleniu źródeł strat i zysków (Kucmin, 1999; Sierpińska i Jachna, 2003).
Bilans jest sprawozdaniem o sytuacji majątkowej i kapitałowej przedsiębiorstwa. Dzieli się na dwie części:
■ aktywa - będące wykazem posiadanego przez przedsiębiorstwo majątku;
■ pasywa — zawierające informacje na temat źródeł finansowania majątku.
Bilans ma charakter statyczny, pokazuje informacje o przedsiębiorstwie
według stanu na dzień sporządzenia sprawozdania.
Przedsiębiorstwo turystyczne lub hotelarskie jako wyodrębniona pod względem prawnym całość posiada określony majątek, niezbędny do realizacji operacji gospodarczych związanych z jego działalnością. Całość majątku przedsiębiorstwa (jego aktywa) to wszystkie zasoby, które powstały w wyniku działań mających miejsce w przeszłości (np. zakup wyposażenia) i które powinny przyczyniać się w przyszłości do osiągania zysku (Górska-Warsewicz, 2005a).
176