73221 Kompendium Wiedzy geografii20

1976-198 J. Projektowano „uniezależnienie" dalszych sześciu bantustanów, do czego jednak nic doszło na skutek zmiany systemu politycznego w RPA.

Samodzielność polityczna bantustanów nie była nigdy uznana przez żaden kraj na .świecie. Stanowiły one bowiem obszary słabe gospodarczo i całkowicie zależne w sensie ekonomicznym od lepiej rozwiniętych terytoriów RPA. Ekonomiczna „niemoc” bantustanów wynikała takż.e z rozproszenia ich terytoriów, które w dodatku nic były zupełnie ze sobą powiązane gospodarczo. Faktycznie stanowiły one jedynie obszary zamieszkania taniej siły roboczej, która była wykorzystywana w kopalniach i aglomeracjach przemysłowych położonych już na terytorium RPA. Do rządu bantustanu natomiast należało rozwiązanie wszelkich problemów społecznych i socjalnych mieszkańców.

Bantustany zostały rozwiązane wraz ze zmianą systemu politycznego i demokratyzacją życia w RPA. Konsekwencją zmian, które nastąpiły, stał się powolny proces ekonomicznej i społecznej integracji dawnych bantustanów z pozostałymi obszarami kraju. (Patrz hasła: Apartheid. Getto. Rasizm. Segregacja).

BLOKADA KRAJU

W sensie geopolitycznym oznacza zamknięcie dostępu do danego kraju (regionu, miasta). W znaczeniu geostrategicznym chodzi o narzucenie określonych warunków w celu podporządkowania albo wręcz kapitulacji zablokowanego obszaru. Celem blokady jest kontrola granic, punktów wejść i wyjść, autostrad, linii dostaw, komunikacji morskiej itp. Krańcową formę blokady stanowi oblężenie. Blokada, a szczególnie oblężenie, jest przejawem wrogich działań i zazwyczaj jednym z elementów prowadzenia wojny.

Embargo

Embargo stanowi jedną z lżejszych form blokady, która w tym ujęciu jest bardziej uniwersalnym pojęciem. Embargo (z hiszpańskiego embargar — zatrzymywać) oznacza zakaz poruszania się środków transportu śródlądowego, powietrznego i morskiego.

W szerszym rozumieniu słowo to interpretujemy jako ograniczenie handlu i innych stosunków z określonym państwem — jego bojkot na arenie międzynarodowej. Stosuje się je zazwyczaj w odniesieniu do: handlu bronią, technologii strategicznych, materiałów radioaktywnych i narkotyków. Embargo może być sankcją (karą) dla określonego kraju, np. w 1973 roku kraje arabskie nałożyły embargo naftowe na wszystkie państwa popierające izraelską okupację ziem arabskich. Współcześnie embargo, jako pewną formę presji gospodarczej, stosowano wobec Libii. Syrii. Iraku, Iranu i innych państw oskarżanych o międzynarodowy terroryzm oraz, do niedawna, w stosunku do Jugosławii. Jako generalną zasadę przyjmuje się, że nic wysyła się sprzętu wojskowego i broni do obszarów konfliktowych. Embargo może być jeszcze interpretowane jako pewna wrogość wobec określonego państwa, łagodniejsza jednak niż stan wojny. Stosowane jest ono także po wojnie i stanowi jakby jej kontynuację przy użyciu środków innych niż militarne. Celem wprowadzenia takich sankcji jest zmuszenie państwa do dalszych zmian jego polityki (np. po wojnie 1991 roku w Zatoce Perskiej embargo polityczne i gospodarcze nałożono na Irak). Embarga często poprzedza zastosowanie blokady, która w tym przypadku stanowi jedynie system środków organizacyjno-technicznych służących realizacji podjętej decyzji nałożenia embarga. Blokada i embargo jako narzędzia polityki międzynarodowej, których skuteczność jest z przyczyn obiektywnych ograniczona (łamanie embarga przez niektóre kraje, przemyt), mogą mieć zarówno pozytywne jak i negatywne konsekwencje. Z jednej strony są one wyrazem wspólnej dezaprobaty państw wobec kraju naruszającego zasady pokojowego współistnienia, z drugiej stanowić mogą przeszkodę w swobodnej wymianie i współpracy międzynarodowej. (Patrz hasła: Autarkia, Wojna).

CENTRALIZACJA WłADZY

Jest to określony sposób sprawowania władzy w państwie lub organizacji społeczno-politycznej, polegający na formalnym lub nieformalnym skupieniu niemal wszystkich