73864 symbol056

.12

?abela 19. System symboliki wody I OEB

Klasa	Typ	Cechy progresywne	Cechy regresywne
Kosmolo giczna	Formalny	Na metalu: 1.    zygzak 2.    spirala	Na ceramice: spirala
	Funkcjonalny	Brak danych	Brak danych
Ofiarna	Formalny	Metal	Ceramika
	Funkcjonalny	Broń, narzędzia	Ozdoby
Tanato- logiczna	Formalny	Rzeki	Jeziora
	Funkcjonalny	Brak danych	Brak danych

Ogólny wzorzec kodu I OEB wskazuje zatem na preferowanie w symbolice akwatycznej walorów zmienności i ruchu. Przy tym środowisko kulturowe Pomorza dostarcza informacji wyrazistszych aniżeli Wielkopolska. Południowa część Niżu odznacza się bowiem widocznymi cechami pasywnej Aqua Vitae (zygzaki na naczyniach, liczne ozdoby w depozytach).

W rezultacie stwierdzić możemy, iż struktura symboliki akwatycznej I OEB nie jest całkowicie zrównoważona. Odrębność Pomorza i Wielkopolski stanowi kontynuację tendencji archaicznych, sięgających eneolitycznej KPL. Ujawniają ■ się one na marginesie głębokiego poziomu analizy, podporządkowane dynamice Żywiołu wody.

3.5. II OEB

Pojawienie się w II- OEB na terenie Europy Środkowej zespołów "mogiłowych" spowodowało rozległe zmiany w stosunkach kulturowych i gospodarczych (Gediga 1978, 137-172). Załamał się rozwój wielu ugrupowań, w tym kultury unietyckiej (Gedl 1975, 79). Zakres oddziaływania nowych tendencji obejmował także sferę symboliki i wierzeń religijnych (Jażdżewski 1981, 315).

Niezmiernie trudno w prosty sposób odnieść go do omawiane; percepcji Żywiołu wody. Pozornie bowiem brak jest związku międz; postępującą "solarnością" i archaicznym, według prahistoryków "kultem wody" (Szafrański 1987, 130-135). Struktura symbolik; akwatycznej okazuje się w owym świetle jednakże zastanawiająca.

Elementy klasy kosmologicznej dostrzegamy w II ÓEB głównie wśród wyrobów metalowych. Rozpowszechniają się motywy spiralne, szczególnie charakterystyczne dla bransolet zwojowych (Gedl 1975, tab. 19-20). Są one ponadto ryte na przedłużyckich szpilach oraz taśmach-diademach brązowych (ibidem, 43, tab. 8). Ostatnie z wymienionych ozdób a także m.in. czekany bojowe, zdobiono również liniami zygzakowatymi i falistymi (Gąssowski 1985, 146) .

"Akwatyczna" ornamentyka naczyń wiąże się w II OEB z kompleksem trzcinieckim. Pochodząca ze wschodniej Polski ceramika, zdobiona była poziomymi liniami falistymi. Na zachód od Wisły znane są jedynie nieliczne przypadki jej odnalezienia (Gedl 1975, 69).

Klasa ofiarna symboliki wody przedstawia się odmiennie aniżeli w innych, omawianych przez nas kulturach. Dominantą są bowiem obecnie zespoły mieszane (50 % znalezisk). Poza nimi wystąpiło 6 depozytów ozdób a także jedno znalezisko sztyletu brązowego (tab. 5). Współczynnik (a) wynosi zaledwie 0.2, jednak pamiętać należy, iż część broni/narzędzi współwystępuje w II OEB z ozdobami.

W zakresie terytorialnym depozyty wodne, w szczególności zespoły mieszane, koncentrują się na Pomorzu (mapa 5).

Według W. Blajera odpowiadają one pierwszej połowie II OEB, gdy znaczną rolę odgrywały jeszcze tradycje wczesnobrązowe (Blajer 1990, 86-90). Wielkopolskie znaleziska wystąpiły zaś na północno-wschodnim pograniczu kultury przedłużyckiej (Gedl 1975, 84). Również tu, w północno-wschodniej Wielkopolsce, silniejszy był substrat wczesnobrązowej kultury iwieńskiej (Cofta-Broniewska, Kosko 1982, 131).

Charakterystyczne dla omawianego okresu są kurhanowe nasypy nad pochówkami (Jażdżewski 1981, 315). W wielu przypadkach brak precyzyjnych informacji o położeniu i układzie cmentarzysk (Gedl 1975, 87) . Dominowało sytuowanie ich z dala od wód, na wysoczyznach obfitujących w skały narzutowe (ibidem, 90).

W kodzie symboliki akwatycznej II OEB trudno dostrzec jednoznaczne dominanty. Biorąc pod uwagę związki międzyklasowe,