74644 Zdjęcie1272 (4)

państwem I RoWwWflJi oiohikl ipókine (flP* nim, prezydent mluti, uczony, Francuz, kfttoIlH' munbta), grupy społeczne (rodtłna, towarzjrslwo racklc, grupa fabryczna, cech, państwo, Kolcie ^M ród), Miedzy układami różnych kategorii, rcslitf*¹^ ml przez jednostki w obrębie pewnej zblorowoicl U^f0 graficznej, etniczne) lub ruowe), uchodzić mott ni (komplikowane procesy wzajemnego oddzlały'^vollia Zwłaszcza grupa społeczna wywiera wybitny wpływ na czyny społeczne swych członków, na stosunki spo Iccznc, których cl członkowie u stronami, na spoleez ną osobowość każdego członka. Ogół tych układów społecznych, będących pod wpływem grupy, nazywa my zespołem grupowym.

Podobnie miedzy układami tej samej kategorii za. chodzą procesy wzajemnego oddziaływania. Dla nas w te) chwili najważniejsze są takie procesy miedzy grupami społecznymi. Wzajemne oddziaływania grup mogą być bezpośrednie lub pośrednie (poprzez trzecią grupą); mogą być nie unormowane, czyli wpływy miądzygrupowe, i unormowane, wtedy zaś mają charakter stosunków miedzy grupami. Stosunki miedzy grupami są albo stosunkami podporządkowania (np. miedzy gminą a państwem), albo stosunkami przypo-rządkowania (np. między gminą a parafią kościelną). Kompleksem grup nazywamy każdą ilość grup, oddziałujących na siebie nawzajem bezpośrednio lub pośrednio, w sposób unormowany lub nie unormowany,

Jednostki, żyjące w obrąbie pewnej zbiorowości geograficzne), etnicznej lub rasowej, zwyjcle należą do wielu różnych grup, które mogą sią składać bądź tylko z jednostek tej zbiorowości, bądź takie z jednostek, żyjących w innych zbiorowofeiach, np, Kościół katolicki ma członków wszelkich ras i narodowości na całej kuli ziemskie). Ta sama jednostka może byt Jednocześnie członkiem kilku lub więcej grup społecznych, Dwie grupy, które mają przynajmniej część wspólnych członków, tj. do których należą przynajmniej niektóre te same jednostki, nazywamy bezpośrednio krzyżującymi sią grupami. Dwie grupy, które mają współ-

nw członków z tą samą trzecią grupą, nazywamy ^po4r*®^nl° krzyżującymi slq grupami.

Społecznością nazywamy każdy zcapól grup. krzyżu-JW*h *lą miądzy tobą bezpośrednio lub pośrednio. Społeczeństwem wreszcie nazywamy ipolrczuoić, w które] wszystkie grupy znajdują r.i._; w stosunkach podporządkowania bezpośredniego lub pośredniego jakiejś jednej grupie, którą nazywamy grupą dominującą (względnie grupą poditawową) społeczeństwa. Tak np społeczeństwem będzie państwo oraz wszystkie grupy, normatywnie (w tym wypadku prawnie), bet* pośrednio lub pośrednio państwu podporządkowane: samorządy lokalne, sankcjonowane przez państwo swtązkl I stowarzyszenia wraz z podporządkowanymi im mniejszymi grupami, parafie kościelne i stowarzyszenia parafialne na terytorium państwa, rodziny obywateli itd. Społeczeństwem będzie takie Kościół oraz wszystkie te grupy, do których należą członkowie Kościoła, a które znajdują się w stosunkach podporządkowania kanonicznego lub moralnego wzglądem Kościoła. Mogą to byt częściowo te same grupy, które pod innymi wzglądami są takie podporządkowane państwu: parafie, stowarzyszenia parafialne, niektóre związki świeckie, rodziny członków Kościoła, którzy są takie obywatelami danego państwa. Krzyżującymi sią społeczeństwami nazywamy takie, do których należą przynajmniej niektóre te same grupy, podporządkowane jednocześnie różnym grupom dominującym. Społeczeństwo państwowe polskie krzyżuje sią nie tylko ze społeczeństwami kościelnymi: katolickim, luterań-skim, prawosławnym itd., lecz takie ze społeczeństwami narodowymi: polskim, niemieckim, rosyjskim, ru-lińskim itd., które znów z kolei krzyżują sią z owymi społeczeństwami kościelnymi, oraz ze społeczeństwami państwowymi: niemieckim, rosyjskim, północnoamerykańskim itd.

Przy takiej czysto socjologicznej definicji społeczeństwa możliwa jest, naszym zdaniem, genetyczna klasyfikacja społeczeństw, oparta na powyżej wyszczególnionych sprawdzianach rozwoju. Główną rolę od-m tu sprawdzian powstawania nowych typów

286