75674 PB040741

280 Higiena i dobrostan zwierząt gospodarskich

chemicznego utleniania substancji organicznych w wodzie można przedstawić schematycznie:

Substancje organiczne ♦ O? ————— = CO> * H?0 ♦ biomaso

enzymy

Z równania tego wynika, żc do zmineralizowania substancji organicznych potrzebna jest określona ilość tlenu. Ilość ta nazywa się biochemicznym zapotrzebowaniem tlenu. Biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT) jest pojęciem umownym i określa ilość tlenu wyrażoną w gramach na m^}wody (ścieków) potrzebną do utlenienia związków organicznych zawartych w wodzie naturalnej (w temperaturze 20 °C) metodą biochemiczną w warunkach aerobowych.

Całkowite utlenianie związków organicznych w wodzie naturalnej w temperaturze 20 °C zachodzi w czasie około 20 dób. Najintensywniej jednak procesy te przebiegają w ciągu pierwszych pięciu dób (BZTj). Dla wód powierzchniowych BZT5 wynosi 68% całkowitego zapotrzebowania tlenu. Dlatego w praktyce ten właśnie czas inkubacji przyjęto za wystarczający dla oceny stopnia zanieczyszczenia wody naturalnej lub ścieków związkami organicznymi.

Chemiczne zapotrzebowanie tlenu (ChZT)

Chemiczne zapotrzebowanie tlenu oznacza ilość tlenu w gramach pobranego z utleniacza chemicznego na utlenianie związków organicznych. Dla określenia ChZT używa się utleniacza - dwuchromianu. Oznaczenie ChZT jest konieczne wówczas, gdy woda zawiera związki organiczne nie-rozkładalne przez mikroorganizmy lub substancje toksyczne dla drobnoustrojów. W tych warunkach wartości BZTj są zaniżone w porównaniu do stężenia związków organicznych w wodzie.

Utlenialność - jest umownym wskaźnikiem zawartości w wodzie substancji utleniających się pod wpływem KMnO*. Należą do nich przeważnie bezazotowe związki organiczne, zwłaszcza węglowodany.

Tlen rozpuszczony - występuje we wszystkich wodach naturalnych stykających się z powietrzem atmosferycznym. Pochodzi on głównie z atmosfery oraz niekiedy z procesów fotosyntezy roślin wodnych. Występuje przede wszystkim w wodach powierzchniowych lub płytkich wodach podziemnych, natomiast wody wgłębne pozbawione są tlenu zupełnie.

Zawartość tlenu rozpuszczonego w wodach naturalnych waha się w granicach od 0 do 14 g/m³. Ilość tlenu podawana w mg/1 nie określa stopnia nasycenia wody tlenem przy danych warunkach. W związku z tym podaje się również w procentach nasycenie wody tlenem w danej temperaturze

(podobnie jak oblicza się wilgotność względną powietrza). Stopień nasyceni wody tlenem (x) jest to więc stosunek zawartości tlenu rozpuszczalnego _B wodzie do maksymalnej zawartości tlenu w wodzie destylowanej w danej umpcralurzc przy ciśnieniu 760 mm Hg (vide - tab. 7.1).

Dla wód powierzchniowych czystych procent nasycenia wody tlenem wynosi prawie 100%, a dla wód o nieznacznym nasyceniu - 80-95%, natomiast w wodach o silnym zanieczyszczeniu zawartość tlenu w wodzie spada jo 40-50% nasycenia. Jeżeli nasycenie wody tlenem w rzece spada poniżej 30%, występuje wówczas śnięcie ryb, a przy spadku nasycenia do zera w nęcę dominują procesy anaerobowe. Brak tlenu w wodzie powierzchniowej występuje przede wszystkim w wyniku zanieczyszczenia jej związkami or-onicznymi w ilościach przekraczających zdolność samooczyszczenia się wód danego zbiornika. Oznaczenie ilości tlenu rozpuszczonego można przeprowadzić np. za pomocą tlenomierza N 5221 oraz współpracującego z nim membranowego czujnika tlenowego N 5972.

Ilość tlenu potrzebną do całkowitego nasycenia 11 wody destylowanej (o temperaturze 0 do 29 °C) stykającej się z powietrzem o zawartości 20,9% denu pod ciśnieniem 1103,3 hPa zestawiono w tabeli 7.1.

Tabela 7.1. Ilość tlenu potrzebna do całkowitego nasycenia 1 dm⁵ wody destylowanej

(o temperaturze T) stykającej się z powietrzem o zawartości 20.9% tlenu pod ciśnieniem 1013.25 hPa

Ttmperatura "C	Rozpuszczalność g-m'³	Temperatura •c	Rozpuszczalność g-m'³	Temperatura "C	Rozpuszczalność g-m³
0	14.62	10	11,33	20	9.17
1	14,23	11	11.03	21	8.99
2	13,84	12	10,83	22	8,83
3	13,48	13	10,60	23	8,68
4	13,13	14	10,37	24	8,53
5	12,80	15	10,15	25	8,38
6	12,48	16	9,95	26	8.22
7	12,17	17	9,75	27	8,07
8	11,87	18	9,54	28	7,92
9	11,59	19	9.32	29	1 7,77

Bakteriologiczne badanie wody

Badania bakteriologiczne wody pitnej są niezwykle ważne z epizootycznego punktu widzenia. Ich zakres dotyczy ogólnej liczby bakterii wyhodowanych w 37 °C po 24 h od pobrania oraz wyhodowanych w temp. 22 'C po 72 h (w objętości 1 ml). W objętości 100 ml próbki wody nie mogą znajdować się bakterie: