76282 skanowanie0001 (107)

Agnieszka Żebrowska

7. Sposoby i reguły komunikowania się lekarza z pacjentem. Modele relacji lekarz-pacjent.

Zwykle, rola społeczna rozumiana jest jako względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań, przebiegający według mniej lub bardziej wyraźnego wzoru, którego społeczeństwo oczekuje od jednostki zajmującej określona pozycję społeczną.

Rola pełniona przez lekarza jest wyznaczona przez trzy rodzaje uwarunkowań:

a)    oczekiwania wyznaczone przez prawa i obowiązki, wzory kulturowe

b)    pozycję społeczną

c)    zachowania lekarzy (zajmujących swą pozycję zawodową i uczestniczących w procesie interakcji z pacjentem).

Konflikt ról. Z konfliktem ról w przypadku zawodu lekarza możemy spotkać się w sytuacji, kiedy choroba dotyka jego rodziny i pojawia się potrzeba leczenia członków własnej rodziny. Wymagana neutralność może zostać zakłócona przez reakcje emocjonalne lekarza i dlatego uważa się, że lekarz nie powinien leczyć członków własnej rodziny.

Na wykonywanie zawodu lekarza- oprócz medycyny naukowej- składa się także tzw. „sztuka lekarska”. Do niej należą wszystkie nieuchwytne składniki zachowań lekarza, które są najbardziej istotne dla relacji z pacjentem, np. wzgląd na osobiste problemy pacjentów, sposób podejścia do chorego itd.

Asymetryczność relacji. Relacje społeczne mogą zachodzić w sposób symetryczny lub asymetryczny, występujący wówczas, gdy partnerzy posiadają zróżnicowaną władzę lub gdy jeden z partnerów dąży do dominacji nad drugim. W relacjach pomiędzy lekarzem a pacjentem bardzo ważne jest zaufanie okazywane przez chorego - „oddając się w ręce lekarza” pacjent akceptuje jego autorytet, oparty na kompetencjach i prawości.

Stosunek pomiędzy lekarzem a pacjentem jest asymetryczny.

a)    asymetryczność tej relacji wynika z faktu, że z jednej strony mamy fachowa wiedzę i umiejętności (lekarz), z drugiej wiedzę potoczną i różny stopień świadomości co do istoty choroby (pacjent).

b)    oznacza to również zależność zdrowia pacjenta od decyzji lekarza.

c)    asymetryczność wiąże się również z przymusem „odsłonięcia” się pacjenta przed lekarzem - ujawnienie bardzo często intymnych faktów z życia pacjenta, podczas gdy druga strona-lekarz zwykle nie zwierza się pacjentowi.

W relacji lekarz-pacjent wyróżnia się dwa podejścia:

1)    Model biologiczny-zachowania ukierunkowane na zadania instrumentalne.

2)    Model psychospołeczny-ukierunkowany na zachowania społeczne, afektywne, ekspresywne.

Najbardziej znane teorie próbujące wyjaśnić relacje lekarz-pacjent:

1) Teoria Parsonsa -podkreśla asymetryczność ról z dominacją lekarza. Mimo wspólnego celu (poprawy zdrowia chorego) odmienny jest sposób realizacji tego zadania. Lekarz koncentruje się w pierwszej kolejności na chorobie a nie na osobie pacjenta i aby osiągnąć swój cel podejmuje szereg czynności instrumentalnych (np. przeprowadzenie badań diagnostycznych, wykonanie zabiegu). Lekarz podchodzi do choroby w sposób obiektywny i naukowy, pacjent subiektywnie i emocjonalnie. Chory pragnie przede wszystkim ulgi w cierpieniu.