78111 IMG76

Jaki jest jej zakres i w jaki sposób powinna być ona prezentowana w słownika^ to już temat na oddzielne opracowanie'.

Podsumowując, powtórzę, że problem wieloznaczności, teoretycznie tak ba_r dzo wywindowany, a w praktyce językoznawczej nader chętnie eksploatowany jest w odniesieniu do znacznej części wyrażeń problemem pozornym. Jego powago wydatnie zmniejsza po pierwsze, delimitacja jednostek słownikowych przepr₀. wadzona tak, by odpowiadało to rzeczywistości językowej, po drugie, adekwatny tzn. charakteryzujący się odpowiednim stopniem ogólności opis znaczenia wyod. rębnionych całostek, po trzecie, respektowanie różnicy między komponentem semantycznym a pragmatycznym języka.

Literatura cytowana

Bańko 2002: M. Bańko, Wykłady z polskiej fleksji, PWN, Warszawa.

Bogusławski 2003: A. Bogusławski, „Może” i „być może" [w:] Prace językoznawcze ofiarowane Profesor Jadwidze Sambor, red. J. Linde-Usiekniewicz, R. Huszcza, Wydział Polonistyki UW, Warszawa, s. 11-43.

Bogusławski 2006: A. Bogusławski, O zasięgu operandów metaforyzacji (uwagi do jednej z fascynacji M. R. Mayenowa [w:] Obecność Maria Renata Mayenowa (1908 — 1988), red. B. Chodźko, E. Feliksiak, M. Olesiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 282-300. Bogusławski 2008: A. Bogusławski, Semantyka, pragmatyka. Leksykografa glos demarkacyjny, Wydawnictwo „Takt”, Warszawa.

Bogusławski 2009: A. Bogusławski, Myśli o gwiazdce i regule, Uniwersytet Warszawski, Katedra Lingwistyki Formalnej, Warszawa.

Buttler 1968: D. Buttler, Problematyka badań nad homonimią, „Przegląd Humanistyczny”, nr 3, s. 57-79.

Buttler 1989: D. Butler, Polskie i rosyjskie homonimy rzeczownikowe [w:] Paralele rozwoju języków słowiańskich, Instytut Słowianoznawstwa PAN, Warszawa, s. 95—103.

Buttler 1988: D. Buttler, Słownik polskich homonimów całkowitych, Ossolineum, Wrocław. Buttler 1976: D. Buttler, Struktura semantyczna wyrazów, „Prace Filologiczne” XXVI, s. 239-247. Cann 1993: R. Cann, Format semantics. An Introduction, Cambridge University Press, Cambridge. Danielewiczowa 2009: M. Danielewiczowa, Ewentualnie jako semantyczny równoważnik pewnego warunku, ewentualnie pewnej alternatywy, „Linguistica Copemicana”, nr 1 (1), s. 77-92. Fedorowicz 2007: A. Fedorowicz, Regularna polisemia rzeczownika w słownikach [w:] Nowe studia leksykogrąficzne, red. P. Żmigrodzki, R. Przybylska, LEXIS, Kraków, s. 47-68.

Grochowski 2003: M. Grochowski, Uber die Praposition między ais Implikator Jur KollektMtat. Auf der Suche nach Monosemie [w:] Prdpositionen im Polnischen, red. G. Hentschel, T. Menzel. Studia Slavica Oldenburgensia, Oldenburg, s. 11—128.

Grudziński 1969: E. Grodziński, O pojęciu wieloznaczności łańcuchowej, „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 258-265.

⁷ Na marginesie powiem, że propozycja Agnieszki Fedorowicz (2007) zgłoszona w związku z wypracowywaniem koncepcji Wielkiego słownika języka polskiego pod redakcją Piotra Żmigrodzkiego. a sprowadzająca się do ujmowania w odrębnych hasłach znaczeń regularnie derywowanych, przeczy istocie tego seryjnego zjawiska, niezależnie od tego, czy — jak formułuje to autorka -będziemy opisywać polisemię „we wszystkich jednostkach danej kategorii, czy tylko w tych, które poświadczone są w tekstach”, por. Fedorowicz (2007, 63—68).

Wieloznaczność - skaza na języku czy na jego opisie?

47

Grodziński 1970: E. Grodziński, Postacie wieloznaczności wyrazów, „Poradnik Językowy”, z. 3, s. 157-164.

Grzegorczykowa 1990: R. Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, PWN, Warszawa.

ISJP 2000: M. Bańko (red.), Inny słownik języka polskiego, t. I-II, PWN, Warszawa.

Lakoff 1987: G. Lakoff, Women, fire, and dangerous things, University of Chicago Press, Chicago-London.

Majewska 2002: M. Majewska, Homonimia i homonimy w opisie językoznawczym, Elipsa, Warszawa. Panćikovń 1992: M. Pańć i ko vś, Po!sko-slovenska medzijazykowa homonymia, „Prace Filologiczne” XXXVII, s. 229-235.

Saloni 1996, Z. Saloni: Homonimia a hasła w słownikach polskich, „Język Polski” LXXVI, z. 4-5.

s.    303-314.

Saloni, Swidziński 1998: Z. Saloni, M. Swidziński, Składnia współczesnego języka polskiego, wyd. 4 zmienione, PWN, Warszawa.

Saussure, de 1999: F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, przekł. K. Kasprzyk, PWN, Warszawa.

Saussure, de 2004: F. de Saussure, Szkice z językoznawstwa ogólnego, red. M. Danielewiczowa, Dialog, Warszawa.

SJPDor.1958-1969: W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, 1.1—XI, PWN, Warszawa. Swidziński, Derwojedowa, Rudolf 2003: M. Swidziński, M. Derwojedowa, M. Rudolf Dehomoni-mizacja i desynkretyzacja w procesie automatycznego przetwarzania wielkich korpusów tekstów polskich, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LVIII, s. 187-199.

Taylor 2001: J. R. Taylor, Kategoryzacja w języku. Prototypy W teorii językoznawczej, Universitas, Kraków.

Tokarski 1963: J. Tokarski, Polisemia wyrazów, jej niektóre aspekty i typy, „Prace Filologiczne”

t.    XVIII, cz.l, s. 131-144.

Tokarski 1988: R. Tokarski, Mechanizmy polisemii: metafora i metonimia [w:] Stylistyczna akomo-dacja systemu gramatycznego, pod red. T. Skubalanki, Wrocław.

USJP 2003: S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. I—VI, PWN, Warszawa. Wajszczuk 1997: J. Wajszczuk: System znaczeń w obszarze spójników polskich. Katedra Lingwistyki Formalnej UW, Warszawa.

Zaliznjak 2006: A. Zaliznjak, Mnogoznaćnost’ v jazyke, Jazyki siayjanskich kultur, Moskva. Zawadowski 1951 [1949]: L. Zawadowski, Rzeczywisty i pozorny wpływ kontekstu na znaczenie [w: ] Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, 4, 1949 - Dodatek 2, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław, s. 1-18.

Zawadowski 1966: L. Zawadowski, Lingwistyczna teoria języka, PWN, Warszawa.

Ambiguity - flaw of the language or its description?

Summary

In this article the author defends the thesis that polysemy is much rarer in natura! language than its description would suggest and that it is not so much a flaw of the language, but of its description. On the basis of selected examples the author discusses the three basie reasons why linguists get involved with polysemy: a) inappropriate matching of chunks of signifiers to chunks of sense; b) researcher’s inability to find a correct generalization in the description of a lexical unit; c) no differentiation between semantic and pragmatic properties of the phrases analyzed. Due to these factors the problem of polysemy has been unjustifiably theoretically elevated and has beeome an attractive field of linguistic exploitation.