76493 wykłady z socjologii 13 2014 (23)

SOCJOLOGICZNE INTERPRETACJE CHOROBY

Prof. dr hab. Mieczysław Gałuszka

Zakład Socjologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Medyczne pojęcie choroby =kliniczne definicje zdrowia i choroby

-    biofizyczna wiedza o strukturze i funkcjonowaniu ciała ludzkiego na różnych poziomach: całego organizmu, jego narządów, tkanek i komórek,

-    model kliniczny choroby, w którym objawy interpretuje się jako odbicie lub manifestacje nieprawidłowych procesów somatycznych (biochemicznych, neurofizjologicznych itp.),

-podstawę diagnostyki stanowi Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób, która umożliwia lekarzom nadanie takiej lub innej nazwy danemu stanowi biologicznemu różniącemu się od tego, co nazywa zdrowiem lub normalnością,

-    według tej klasyfikacji lekarze dzielą ludzi na zdrowych i chorych.

Pojęcie zdrowia według WHO

Jako stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie jedynie brak schorzenia czy dolegliwości

Mówiąc o braku zdrowia ( nonheaith) ma się na myśli trzy wymiary:

*    choroba w sensie biologicznym czyli zmiana patologiczna organizmu ( disease-schorzenie),

*    choroba w sensie samopoczucia danego człowieka, stan odczuwany subiektywnie, poczucie dyskomfortu

( illness-do/egii wość),

*    choroba w znaczeniu społecznym (sickness), człowiek na tle grupy, stan odbierany przez innych bez względu na to, czy występuje u niego choroba w sensie biologicznym lub psychologicznym, jak traktowani są ludzie, których uważa się za cierpiących na jakieś schorzenie.

Choroba jako dewiacja społeczna - T. Parsons:

*    choroba zakłóca porządek społeczny, w którym „normę” wyznaczają pojęcia sukcesu i aktywizmu,

*    stan ogólnego zakłócenia umiejętności pełnienia ról i zdań zgodnie ze społecznymi oczekiwaniami,

*    zachowanie wykraczające poza obszar społecznej tolerancji,

*    zachowanie polegające na braku akceptacji celów kulturowych lub zinstytucjonalizowanych środków prowadzących do ich osiągnięcia,

*    zachowanie tak nazwane przez ludzi

Według Parsonsa traktowanie choroby jako dewiacji oznacza, że:

*    choroba nie pojawia się na skutek nieświadomej motywacji, ale z powodu społecznego przypisania,

*    choroba może być podstawą do zwolnienia z normalnych zadań i ról społecznych,

*    obowiązkiem chorego jest uznanie swego stanu zdrowia za niepożądany i dążenie do celu jakim jest wyzdrowienie,

*w celu powrotu do zdrowia chory ma obowiązek szukania kompetentnej, profesjonalnej pomocy medycznej.

Choroba jako płaszczyzna konfliktu

Wymiary choroby ( E. Freidson):

-    czas trwania,

-    zakres i możliwości wyleczenia,

-    stopień niezdolności,

-    potencjalna degradacja - piętno społeczne

Dewiacja - naznaczanie, stygmatyzowanie, etykietowanie

*    dewiacja pierwotna - zakłócenia zdrowia modyfikują sposób pełnienia normatywnych ról społecznych,

*    dewiacja wtórna - gdy pacjent przewlekle chory zmuszony jest do przyjęcia roli społecznej chorego.