82906 P1060855

70 Pn*gląd teksemów odmienny* _f

70 Pn*gląd teksemów odmienny* _f

U

12

li

14

16.    Uzasadnij, że ANIOŁ i DIABEŁ są rzeczownikami dwurodzajowymi.

17.    Jaki jest rodzaj gramatyczny rzeczownika SYF? Zauważ, że jest on zależny od znaczna

Maj formy predykaty wne przymiotników: GOTOWY, MIŁOŚCIWY n WESOŁY. WINNY    * ^PELfiV

Jak sąd/isr, cay formy ruiipirncszy, nąjpnriritniejxz\. najprzmte/ebniejszy, _najrd mnszy. nąjrozmaiisz}- ruyniinirjszy, nąjskrytszy reprezentują stopień naiwryf* przymiotników PIERWSZY. PRZERÓŻNY. PRZEWIELEBNY itd Je4li me. ^ jest ich status gramatyczny?

Dlaczego zdanie Sp**tkałem ram jednego studenta jest dwuznaczne? Zauważ dwuznaczność znika, gdy przed słowem jednego umieścisz słowo tylko albo takif. Posługując się tynu przykładami, powiedz, jakie leksemy może reprezentować j|₀./ jeden i do jakich części mowy one należą.

Jaki leksem reprezentują fonny tysiąc i tysiąca w następujących zdaniach? Jak h^ jego forma kanoniczna i do jakiej części mowy on należy⁷

(a)    Cał\ wieczór graMmy w tysiąca.

(b)    W kościele było co najmniej pół mujoi wiernych.

(c)    Kaids barak mieści około tysiąca osób

(dl W prmcs■ było jak zwykle tysiąc spraw do załatwienia.

Ce) Pierwszy tysiąc tobuerzy opuśt ił Polskę (0 Tysiące ludzi spędza wakacje nad morzem.

Jaki jest rodzaj gramatyczny rzeczowników CAŁUS. WIRUS, ŚWIRUS, PRZYMliJ PRYMUS⁷

Tematy do dalszych studiów

Liczne przymiotniki są podstawą wyrażeń z przyimkiem po, które nazywają sposób robienia czegoś, właściwy jakiejś osobie, rzadziej zwierzęciu, i pod względem gramatyczny* mogą być kwalifikowane jako przysłówki, np. po polsku, po niemiecku, po ojcowsku, pi bratersku, po chamsku, po matczynemu, po chłopięcemu. Wiele takich przysłówków zostało zanotowanych w słownikach, ale jeszcze więcej jest takich, które mają charakter potencjalny i mogą być tworzone niemal kategonalnie, np. po szewsku *w sposób właściwy szewcom', po gwiazdorsku *w sposób właściwy gwiazdorom',po gęstemu ‘w sposób właściwy gęsiom'

1.    Opisz dokładniej zakres przymiotników, od których tworzone są wyrażenia przysłówkowe wskazanego rodzaju. Jaka jest wspólna cecha semantyczna tych przymiotników¹ Czy można wyróżnić wśród nich jakieś charakterystyczne grupy? Skorzystaj z podręczników i słowotwórstwa i słowników.

2.    Sformułuj reguły tworzenia form typu po polsku, po matczynemu od przymiotników i

3.    Zastanów się nad możliwością włączenia form typu po polsku, po matczynemu do | paradygmatów przymiotnikowych. Zauważ, że będzie to wymagać wprowadzenia dodatkowej i kategorii fleksyjnej przymiotników. Jaką nazwę dla niej zaproponujesz?

5. Przegląd leksemów odmiennych (pronomina)

Zaimki stanowią stosunkowo nieliczną i zróżnicowaną część mowy, definiowaną na podstawie kryteriów znaczeniowych, a nie gramatycznych. Dlatego trudno je nazywać klasą gramatyczną wyrazów.

W rozdziale tym opiszemy cechy konstytutywne zaimków, dokonamy ich klasyfikacji i przeglądu zaimków poszczególnych klas. Omówimy przyczyny eliminowania zaimków ze współczesnych opisów gramatycznych i jego konsekwencje.

5.1. Cecha konstytutywna zaimków - deiktyczność

Cechą konstytutywną zaimków jest ich deiktyczność, czyli zdolność wskazywania różnych elementów sytuacji językowej lub wypowiedzi. Ze względu na to, na co wskazuje zaimek, możemy mówić o wskazywaniu sytuacyjnym lub tekstowym.

Ze wskazywaniem sytuacyjnym mamy do czynienia np. w zdaniu: To jest Pałac Kultury, któremu może towarzyszyć odpowiedni gest Ze wskazywaniem tekstowym spotykamy się w zdaniu: Ma on 234 metry wysokości, gdzie słowo on wskazuje na ten sam obiekt, do którego odnosi się wyrażenie Pałac Kultury użyte w poprzednim zdaniu.

Wskazywanie sytuacyjne jest nazywane też indeksowym, a znaki językowe, które mu służą, w szczególności zaimki, nazywa się indeksami. Wskazywanie tekstowe natomiast jest nazywane anaforycznym. W węższym sensie pojęcie anafory odnosi się jednak tylko do wskazywania wstecz, tak jak w podanym przykładzie, podczas gdy wskazywanie w przód nosi nazwę katafory, np. Zachwycony jej powabem/Hipopotam błagał żabę (J. Brzechwa). Ze wskazaniem w przód mamy też do czynienia w zdaniach o szyku mniej nacechowanym, np. Kiedy pogoda na to pozwala, urządzamy sobie wycieczki za miasto. Natomiast nie wszyscy autorzy uznaliby za przykład katafory sytuacje, gdy zaimek znajduje się przed zdaniem podrzędnym względnym, którego treść wskazuje, np. Masz to. co chciałeś, Ona nie jest taka, jaka się wydaje, Wziął tyle, ile udźwignął, Każdy pracuje lak, jak umie.