85012 strona (104)

Usprawnienie mechanizmu eliminacji ciepła zwiększa zdolność do wysiłku fizycznego. Fakt ten jest potwierdzony w badaniach dotyczących sportu i innych sytuacji wymagających wysiłku. Wiele przemawia za tym, że usprawnienie zatrzymywania ciepła zwiększa odporność na infekcje, zwłaszcza dróg oddechowych, i na tzw. przeziębienia. Efekt ten nazywa się hartowaniem. Hartowanie nie jest zweryfikowane naukowo.

Po treningu termoregulacyjnym można wytrzymać zarówno kąpiel w przerębli, jak i temperaturę 110°C w saunie.

Mechanizmy lecznicze

Kończąc przegląd fizjologicznych podstaw termoterapii należy wyliczyć mechanizmy, którymi można uzyskać efekty termoterapeutyczne. Są to:

1.    Bierne, kontrolowane podniesienie (hipertermia) lub obniżenie (hipotermia) temperatury całego ciała lub jego części.

2.    Wywoływanie reakcji miejscowych, oddalonych i uogólnionych w celu:

a)    wpływania bezpośrednio i pośrednio na tkankowe procesy fizjologiczne i patologiczne, wspomagając leczenie i rehabilitację w chorobach narządu ruchu i innych narządów;

b)    trenowania mechanizmów przystosowawczych do zwiększania zdolności kompensacji zakłóceń bilansu cieplnego i sprawności innych układów fizjologicznych, np. wysiłkowych i odporności na infekcje;

c)    oddziaływania na ośrodki i efektory emocji w sensie regulacji ich reakcji, wspomagając leczenie zaburzeń nerwicowych, psychosomatycznych i psychoz, a także jako placebo w chorobach przewlekłych.

Nie zbadano wpływu pobudzenia termoregulacji przy stosowaniu termicznych zabiegów częściowych, oziębiających i ogrzewających, mimo że są wykorzystywane w terapii od stuleci. Prawdopodobnie wielu chorobom towarzyszy osłabienie lub zaburzenie termoregulacji ogólnej lub tylko w niektórych częściach ciała. Trening za pomocą częściowych zabiegów termicznych mógłby być środkiem zaradczym. Można przypuszczać, że istnieją mechanizmy trenowania reakcji termoregulacyjnej w poszczególnych częściach ciała, podobnie jak trenowanie poszczególnych grup mięśni.

W badaniach termoterapii nie udało się zastosować ślepej próby, w związku z tym nie można jednoznacznie odróżnić wpływu fizycznego od psychologicznego.

3.3. Nagrzewanie

Podstawowy podział metod nagrzewania dyktują mechanizmy termoterapeutyczne, jakie można uruchomić za ich pomocą. Nagrzewanie stosuje się w celu:

-    wywołania przegrzania ogólnego lub miejscowego, nazywanego hipertermią,

-    wywołania reakcji eliminacji ciepła.

Przegrzewanie (hipertermia)

Przegrzanie jest to zwiększenie ilości energii cieplnej w tkankach. Wyraża się podniesieniem temperatury. Tkanki zdrowe wytrzymują temperaturę do 42,5°C.

104