86006 skanowanie0009 (127)

wana odmiennie. Ta dwoistość tkwiąca w tym systemie wnosi jednak pewien pozytywny wkład w rozwój naukowego charakteru pedagogiki.'System ten bowiem jest próbą godzenia i zniesienia tej dwoistości, jest szukaniem syntezy między pedagogiką amerykańską, realistyczną i utylitarystyczną a pedagogiką europejską idealistyczną i bezinteresowną. I chociaż nie osiąga zadowalających rezultatów, to jednak Wnosi do teorii pedagogicznej nowe zagadnienie: zagadnienie wewnętrznej integracji zawartości tej teorii.

d. Szkoła pracy ilustrującej

W szkole pracy ilustrującej jest widoczne przesuwanie się rnli ptary m profesję wychowania z pozycji "działania"ruchowego na stronę działania psychicznego. Nie jest już ona podstawowym środkiem rozwoju umysłu lub osobowości, ale tylko pewnym środkiem dodatkowym i uzupełniającym procesy myślenia w uczeniu się. Praca fizyczna jest tu użyta jedynie dla „ilustrowania” poznawanych treści teoretycznych. Przedmioty wytwarzane przez pracę ucznia mają prowadzić do jaśniejszego rozumienia treści nauki. Spełniają one analogiczną funkcję jak pomoce naukowe. Toteż idzie, .W tej odmianie szkoły pracy o to, abv_ sam uczeń sporządzał różnego, rodzaju pomoce, które pomogą mu lepiej zrozumieć materiał nauki. Posługiwanie się gotowymi pomocami naukowymi daje wprawdzie lepsze rezultaty niż tylko słowna nauka, ale ich sporządzania przez uczniów osiąga je w jeszcze wyższym stopniu. Tak uzyskane wytwory pracy fizycznej mają tylko chwilowe znaczenie, nie muszą one w swym wykonaniu być doskonałe i dokładne, Fó"idzie o„ to, aby trudy pracy, iei powikłania, błędy i niedokładności rektyfiko-wane przez należyte myślenie prowadziły ucznia do głębszego rozumienia treści ogólnych. Wykończenie, którego żądał Kerschensteiner, jest uważane za zbędne. Wytwory pracy spełniły swoje zadanie, jeżeli pozwoliły na konkretnym przykładzie okazać pewne zasadnicze właściwości i cechy jakiegoś uogólnienia, jeżeli pobudziły do myślenia, pozwoliły wykryć błąd i niedokładność. Po spełnieniu tego jednorazowego zadania już są zbędne i nie mają dalszego zastosowania. Ich znaczenie jest więc chwilowe i jednorazowe a ich funkcja pobudzania myślenia jest większa niż przy gotowych, trwałych pomocach naukowych.

Ta ich funkcja pobudzająca myślenie jest głównie,Jap—-' / jaka: 1. ilustrująca praca fizyczna służy do obrazowego przed- / Jstawienia * myśli teoretycznych, -njeobrazowychfj jest to jej funkcją SyyfggSma myśli ogólnych "wkonkretnych przedmiotach; 2. jest ona pracą wyjaśniającą ogólnikowe myślenie abstrakcyjnej na konkretnych wytWSfUćii Odpowiadających ■■abstraktom; ~3. jest to praca iizu pc kni a ją c a, poprawra^ącaT^yllemeTT^i¹! je ona pełniejszym, bogatszym w treś£

Przeds tawia^^    ącej szkoły pracy jest Otto Seinig¹.

Uważa on, że człowiek jest głównie wzrokowcem. Tymczasem szkoła traktuje uczniów głównie jako słuchowców. Należy więc metody nauczania mowno-słuchowe zastąpić metodami wzrokowo-rucho-wymi. Powody dla których metody słuchowe zajęły w nauce szkolnej tak duże zastosowanie, polegają na tym, że mowa jest najłatwiejszym i najszybszym środkiem porozumiewania się ludzi ze sobą.

Tymczasem jej miejsce powinna zastąpić metoda „demonstra-tywna”, w której mówienie jest zastąpione przez działanie^ Dzia-łaniem_tvm me jest praca warszt~at6wa,'gffiznle idzie? w~nim o uzyskanie trwałych wytworów użytkowych, ale o iasne~lj|mowanieTkontrolę wlasnyćfTmyśli. Nie ma więc w tej szkole pracy ręcznej jako osobnego' przedWlótu nauki. Nie uczy się w niej pracy przy pomocy możliwie prostych, pospolitych narzędzi, jak : nóż, młotek, igła, nożyce. Pracuje się na prostych- materiałach, jak:, papiśr. drzewo^ drut, blacha dtp.

Praca jest włączona w każdą lekcję, w nauczanie wszystkich przedmiotów. Stanowi ona istotną stronę lekcji. Odbywa się nie według przedłożonego modelu, ale „z pamięci”, a więc według tego, jak uczeń soj}ie przedmiot wyobraża. W jej wytworach winny występować „elem~6"ftTy"SkładoWe~lhyśl i” nazwane „typami”. Tak np. rysuje się różne „typy” chrabąszcza, a więc np. kiedy jest w ruchu i idzie po zeszycie w górę, w dół itp. Obraz taki jest najpierw wytworzony w wyobraźni, a następnie rysowany tak, jak uczeń sobie gó przedstawił.

Rysunkowi „typu” lub wykonaniu go z jakiegoś materiału towarzyszy wyrażenie się słowne tak, że oba środki kształcenia: wzro-

117

1

Die redende Hand, 1920; Denkzeichen ais Grundlage des Typenzeichenns, 1924; Gedanken iiber MitteU 1920.