83844 Obraz6 (18)

XXXVI DZIEJE TWÓRCZOŚCI POETYCKIEJ

niekiedy nieomal eytaty, wskazujące jednoznacznie na swe poetyckie prototypy: „zimno panuje w mej duszy kościele” (wiersz Na złotym polu), „po polu stąpa dusza mglista, blada, || Do krzyża cierpień rozpaczą przybita” (tamże). Wyraźny jest tu patronat Tetmajera („Pójdziemy sobie szeroką aleją, || Gdzie rozchylone fijołki się śmieją, || Gdzie stoją sobie tysiącletnie klony” - Scherzo) i znowu Staffa („Przyjdź do mnie, duszo moja, i zasiądź wraz ze mną” - Rozmowa).

W tych wczesnych wierszach zauważyć się daje upodobanie poety w pewnych typach motywów, które wkrótce - w doskonalszym poetycko kształcie i obciążone ważkimi funkcjami kompozycyjnymi i znaczeniowymi - pojawią się. w Karmazynowym poemacie i w późniejszej poezji Lechonia.!Kult przeszłości wypowiada się tu zarówno w deklaracjach odautorskich (w wierszu Do Mieczysława Frenkla), jak i w eksploatacji staroświeckich rekwizytów szlacheckiego dworku lub mieszczańskiego salonu. Takie wypowiedzi z wiersza Na fałszywie grającym pianinie, jak: „stary portret się w ramach poruszy”, „porcelana z stolika ożyje”, „da się słyszeć dźwięk kuranta starego” - to jakby przedwstępne sformułowania fragmentów Pani Słowackiej („To tylko rokokowe cacka || Na serwantce się wdzięczą”), Jana Potockiego, Rozmowy z weteranem („Raz po raz cyka zegar w nakryciu swem szklanem”), Romantyczności („Prababki na portretach i królowie Sasi”). Motyw tańca, częsty u Lechonia (Piłsudski, Mochnacki, Grobowiec na Harendzie), ma swe antecedencje w młodzieńczych utworach W takt poloneza, w wierszach Polonez i Menuet z cyklu Zabawa taneczna. Podobnie tropić można kontynuacje innych motywów. Wizja parady grenadierów przed cesarzem w wierszu Do boju! - to wyraźna zapowiedź końcowej partii Piłsudskiego. \

Szczególną uwagę zwraca niezwykła jak na debiutanta jjpra-.wność formalna autora. Wiersz zawsze regularny, o nieskazitelnie utrzymanym rytmie (w zbiorku Po różnych ścieżkach dominuje trzynastozgłoskowiec - tak ulubiony później przez poetę.

a w pierwszym tomiku jeszcze nieobecny). Rymy sa pełne i konsekwentnie stosowane. Młody Lechoń wprowadza również rymy wewnętrzne, zgrabnie i dyskretnie rozmieszczone - w utworach okresu dojrzałości poetyckiej będzie się nimi posługiwał często i po mistrzowsku^- Widać jjdużą rozmaitość strofiki. Występuje tu już również bogaty repertuar tropów i figur stylistycznych - apostrofa, anafora, inwersja, pytanie retoryczrje. Pojawiają się, tak później częste, paralelizmy konstrukcji składniowych:

Ktoś płacze. Nie. To wicher wionął po ogrodzie.

Ktoś załkał. Nie. To krzewy zaszumiały z cicha.

Ktoś płacze. Tam, na deszczu, na jesiennym chłodzie

Czyjaś pierś sił ostatkiem zwątlonych oddycha.

(Zapłakał wiatr jesienny)

Co wynika z tej pobieżnej analizy juweniliów dla późniejszej, dojrzałej już twórczości Lechonia? Widać tu przede wszystkim jeden z nurtów tradycji literackiej ^postmodernistyczną autorefleksję poetycką, już w tych wczesnych wierszach jawnie obecną, a w przyszłości, ponad Karmazynowym poematem, powracającą w Srebrnym i czarnym. Po drugie - predylekcję poety do operowania aluzją (rozbudowaną niekiedy aż do kształtu pastiszu) i cytatem literackim; będzie ona stale towarzyszyć późniejszej jego poezji. Po trzecie - upodobanie w-pewnych typach motywów, trwałe aż do końca działalności pisarskiej Lechonia. Wreszcie po czwarte - pełne przygotowanie formalne do podjęcia zadań poetyckich o wysokich ambicjach artystycznych.\Trudno powiedzieć, aby dwa pierwsze tomiki wierszy zapowiadały przyszłą wielkość poety; zawierają jednak wiele cech symptomatycznych dla jego twórczości dojrzałej, cech, które później będą współokreślały kształt indywidualny jego poezji.

„Karmazynowy poemafh 1. Od negacji do apoteozy. Pierwszy ten znaczący tomik poetycki Lechonia - i to znaczący w dziejach poezji polskiej - ukazał się w początku stycznia 4520 roku i definitywnie utrwalił rosnący szybko rozgłos autora. Objął sie-