87926 Zdjęcie1498

lento wanych Intelekt ua LU 16w wybiera mistycynPa® zaspokojenia potrzeb religijnych. Zauważono to Jui ff schyłku stulecia. Z reguły można powiedzieć, że ludzie d zostali uspołecznieni dzięki ideo logii które-] fol z istniejących kościołów. Nie ulega wątpliwości podwójna motywacja Ich mistycyzmu. Po pierwsze, formy, które obiektywizują i ukierunkowują uczucia religijne, uważane są za nieodpowiednie dla życia współczesnego. Z drugiej strony, owe tendencje mis-• tyczne nasuwają myśl, że życiowe pragnienia mogą napotykać przeszkody w postaci form obiektywnych samych w sobie i że impuls religijny musi szukać innych celów i sposobów. Wydaje sią rzeczą Jasną, że porzucono sztywną granicą określającą i oddzielającą doświadczenie religijne. Mistycyzm kieruje sią ku bóstwu przekraczającemu wszelkie poszczególne i osobowe formy: szuka niezmierzonych bezkresów uczucia religijnego, która nie napotyka żadnej dogmatycznej zapory, chce zgłąblć bezforemną nieskończoność, odnaleźć sposób wyrażania oparty li tylko na potążnym pragnieniu duszy. Mistycyzm staje sią ostatecznie schronieniem religijnym Jednostek, które nie potrafią jeszcze wyzwolić sią spod wszelkiego transcendentalnego przewodnictwa, a

pragną jedynie jak gdyby wstąpnego wyzwolenia od wszystkiego, co jest określona i wyraźne co do treści.

Najbardziej przekonywającym przykładem takiego rozwoju — aczkolwiek pełen może być sprzeczności 1 na wieki odległy od celu, jaki sobie stawia — Jest tendencja właściwa formom przekonań religijnych, a mianowicie tendencja do rozpływania sią w sposobach religijnego życia, w religijności jako czysto funkcjonalnym uzasadnieniu religii. Do niedawna zmiany kultury religijnej zawsze przebiegały w następujący sposób: pewna forma życia religijnego, zrazu w pełni odpowiednia co do siły i podstawowych cech, stopniowo zastyga w powierzchowności i wąskiej specjalizacji. Zastąpuje ją powstająca forma, przez którą impuls religijny może przepływać dynamicznie i bez przeszkód. Innymi słowy, nowa forma religijna, nowe przekonania zastąpiły przestarzałe. Dla

Względnie wielu ludzi obecnych czasów radykalnie 'przestały istnieć ponadnaturalne przedmioty przeko-[naó religijnych; nie wyeliminowało to jednak ich impulsu religijnego. Siła tego impulsu, która dawniej ujawniała sią rozwijając odpowiedniejsze treści dogmatyczne, nie może sią Jul wyrażać poprzez biegunowość wierzącego podmiotu i przedmiotu wiary. W ostatecznym wyniku — ku któremu zmierza ta tendencja religijna — będzie funkcjonowała Jako medium bezpośredniej ekspresji życia. Nie bądzle analogiczna do pojedynczej melodii w symfonii życia, ale do tonacji, w której wykonuje sią całe dzieło. Przestrzeń życia, wypełniona całkowicie treściami świeckimi, działaniami i losem, myślami i uczuciami, przesiąknięta bądzle tą niepowtarzalną wewnętrzną jednością pokory i władczości, napięcia i spokoju, niebezpieczeństwa i poświęcenia, które nazwać można wyłącznie religijnością. Życie przeżyte w taki sposób ukazywałoby swą absolutną wartość — wartość, którą w innych okolicznościach osiągałoby jedynie za pośrednictwem konkretnych form, w jakich sią pojawiło, 1 poprzez jednostkowe treści przekonań, w których sią wykrystalizowało. Anioł Ślązak pozwala nam poznać przedsmak czegoś takiego, gdy oddziela wartości religijne od wszelkich ustalonych powiązań z tym, co konkretne i umieszcza Je tam, gdzie należą — w przeżywanym życiu.

Święty gdy popija

takie Bogu sprzyja

jak gdyby modlił sią i śpiewał.

Nie chodzi mu jednak o tzw. religlę świecką. Ta ostatnia jeszcze tkwi w określonych treściach, tyle że są one empiryczne miast transcendentalnych. Kieruje ona także życie religijne ku specyficznym formom piękna 1 wielkości, dystynkcji i lirycznego unie-sienią. Sta wiśmy jednak pytanie, czy religijność jest bezpośrednim procesem życiowym ogarniającym każde uderzenie tętna: czy jest bytem, czy cechą, czy jest formą pobożności zwaną przekonaniem, kiedy tylko ma do czynienia z przedmiotami. Religijność jest jednak podobna samemu życiu. Nie zmierza do