88799 skanuj0091 (32)

190

nych swoich wczesnych etiud tanecznych, m.in. Walk, She Said (Chodząc, powiedziała). Jej styl rozwijał się od wyraźnie minimalistycznej, „performance'owej estetyki" do zgłębiania postaci i społecznych relacji w bardziej filmowej formie. Artystka wyrażała w Lives... swój dystans wobec narracyjnych form przedstawiania. Brak klasycznej akcji, spontaniczność (chociażby w głosach z offu) czy nieobecność bohatera z którym możemy się zidentyfikować wyrażają ducha eksperymentu, rozwiniętego przez autorkę w późniejszych, jeszcze bardziej hermetycznych i strukturalnych filmach. Sama Rainer skłaniała się coraz bardziej ku feministycznemu spojrzeniu, które najbardziej uzewnętrzni się w Film About a Woman Who.... (Film o kobiecie, która...., 1974). Jest ono swoistą grą z konwencjami soap opery, przedstawia historię kobiety, której erotyczne rozczarowania są powodem złości. Obraz odczytywany w duchu teorii Laury Mulvey, wyraża krytykę patriarchalnego społeczeństwa oraz ucisku ze strony formalnych struktur narracyjnych. Strategia Rainer polega na ciągłym zaburzaniu „płynności" odbioru, mieszaniu faktów z fikcją i komplikowaniu diegezy - na przykład bohaterowie oglądają na ekranie fragmenty ich własnej gry, na asynchronii obrazu i dźwięku, „cytowaniu" innych dzieł, chociażby Psychozy (Psycho, 1960) Alfreda Hitchcocka. W eseju filmowym Journey from Berlin/1971 (Podróż z Berlina/ 1971, 1979) bliskiemu koncepcji „wertykalnej formy" Dereń, reżyserka tworzy kilka poziomów odbioru. Słyszymy różne ścieżki dźwiękowe, na przykład mężczyznę i kobietę rozmawiających przy przygotowywaniu posiłku, a oglądamy drukowane teksty - polityczną historię Niemiec od 1953 roku - które nie mają nic wspólnego z tym, co jest mówione z offu. W dziele The Man Who Envied Women (Mężczyzna, który zazdrościł kobietom, 1985) Rainer przewrotnie uczyni bohaterem mężczyznę, granego przez dwóch aktorów, natomiast do ścieżki dźwiękowej wprowadzi prowokacyjnie wyłącznie glos kobiecy. Sam zresztą tytuł jest ironicznym nawiązaniem do dzieła Franęois Truffaut Mężczyzna, który kochał kobiety, (LHomme qui aimait les femmes, 1977). Od filmu Kristina Talking Pic-tures (Filmy dźwiękowe Kristiny, 1976) dialog odgrywa coraz ważniejszą, wręcz nadrzędną rolę wobec obrazu. Wykorzystywane przez Rainer strukturalne pomysły bliskie są ideom Jeana-Luca Godarda, który „zaburzał" niejednokrotnie odważnymi eksperymentami odbiór dzieła. Filmy Rainer odbierane były często w kategoriach wypowiedzi politycznych, wymierzonych przeciwko zastanym strukturom i sposobowi myślenia. Artystka nadal rozwija swoje feministyczno-polityczne idee tworząc oryginalne instalacje.

Dereń - Clarlce - Rainer: trzy kobiety-reżyserki i trzy drogi kina, które przecinają się tam, gdzie film zbliża się do innych sztuk, na przykład tańca. Rytualne fascynacje Dereń, eksperymentalny „taniec kamery" Ciarkę i minimalistyczne koncepcje Rainer pokazują jak różne formy „kinematograficznej refleksji" może przybrać fascynacja ruchem ciała i gestem.

Filmografia

Maya Dereń

1943    Meshes of the Afternoon (Sieci popołudnia)

1944    Witch's Cradle (Kołyska czarownicy)

1944    At Land (Na łydzie)

1945    A Study for Choreography for Camera (Studium choreograficzne przed kamery)

1946    Ritual in Transfigured Time (Rytuał w przetworzonym czasie)

1948 Mediation of Violence (Medytacje nad przemocy)

1958 The Very Eye of Night (Prawdziwe oko nocy)

1985 Diyinc Horsemen: The Living Gods of Haiti (Boscy jeźdźcy: żyjący bogowie Haiti)

Shirley Ciarkę (wybrane tytuły)

1953 Dance in the Sun (Taniec w słońcu)

1957    Moment in Love (Miłosna chwila)

1958    Bridges-Go-Around (Wirujące mosty)

1959    Skyscraper (Drapacz chmur)

1963 The Cool World (Spoko świat)

1961 The Connection (Narkotykowy łącznik)

1967 The Portrait of Jason (Portret Jasona)

Yvonne Rainer (wybrane tytuły)

1967 Volleybalł (Siatkówka) kr. m.

1972 Lines of Perfomers (Zycie artystów)

1974 Film About Woman Who... (Film o kobiecie, która...)

1976 Kristina Talking Picturcs (Filmy dźwiękowe Kristiny)

1979 Journey form Bcrlin/1971 (Podróż z Berlina/1971)

1985 The Man Who Envied Women (Mężczyzna, który zazdrościł kobietom)