84442 Untitled Scanned 07 (19)

dziecko również może zacząć jąkać się lub seplenić. Wady wymowy opóźniają nie tylko rozwój umysłowy dziecka. Mogą one również wpływać na rozwój ujemnych cech osobowości — takich, jak nieśmiałość, poczucie mniejszej wartości, izolowanie się od ludzi itp. Prawie wszystkie dzieci, u których stwierdzono wady wymowy, mają kłopoty w nauce. Dziecko takie źle mówi, źle czyta i źle pisze.

Do wad wymowy nie zaliczamy wymowy gwarowej ani cech wymowy dziecięcej, która jest normalnym przejawem niedojrzałości. Prawidłowa mowa winna w zasadzie wykształcić się do 7 roku życia.

Są pewme odchylenia od normy zauważalne już w okresie rozwoju mowy; np. u dziecka 5-letniego stwierdzamy seplenienie boczne, które nie jest zwykłą dziecięcą zamianą głoski sz na s, ale głoska ta jest wyraźnie zniekształcona. Podobnie seplenienie między-zębowe: przy wymowie głosek s, z itp. dziecko wsuwa język między zęby. Nawyk ten utrwala się i pozostaje. W tym wypadku mówimy już o patologii. Jak już wspomniałam, o patologii mówimy także wtedy, gdy stwierdzamy zmiany anatomiczne narządów arty-kulacyjnych lub też obniżoną ostrość słuchu. Dzieci, które mają takie wady, należy zgłosić do poradni specjalistycznej nie czekając 7 roku życia (natychmiast po zauważeniu wady!). Jeśli w 3 roku dziecko mówi tylko pojedyncze wyrazy typu: mama, baba itp. —

to jest to już sygnał alarmowy. Należy, nie zwlekając, zgłosić się do specjalisty. Gdyby nie stwierdził on żadnych zmian fizycznych, dobrze byłoby mimo to przebadać dziecko psychologicznie. Psycholog może pomóc znaleźć przyczynę zahamowania rozwoju mowy dziecka i ukierunkować postępowanie wyrównujące braki.

f Tworzenie wyższych form myślowych na podstawie wrażeń zmysłowych zależy od posiadanego zasobu pojęć, przy których pomocy dziecko może nawiązać istotny kontakt ze światem. Zaniedbanie w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa pociąga za sobą nieuniknione szkody w przyszłości. We wczesnym dzieciństwie rozwój psychofizyczny jest najszybszy, wrażenia najłatwiej odbierane i magazynowane. Żadne, choćby nawet najbardziej intensywne nauczanie w późniejszych latach, nie odrobi strat poniesionych we -wczesnym dzieciństwie. IPierw-szych 5 lat życia ma nieocenioną wartość, gdyż w ciągu tego czasu dziecko chętniej współpracuje, łatwiej naśladuje i czyni to mniej świadomie niż po ukończeniu 6 roku życia. Ponieważ naśladowanie to jeden z głównych czynników w utrwalaniu mowy, lata poniżej sześciu są najważniejszym okresem dla rozwoju mowy biernej i czynnej w życiu dziecka.

Okres ten ma szczególne znaczenie dla dziecka z wadą słuchu, mającego ogromne trudności w zrozumieniu pojęć ogólnych, nie- 11