IMG34 (10)

2AMBE 154

2AMBE 154

L4MBE (lóiipi))- córka Pana i nimfy Echo, była służebną w domu Kełcosa i Metanejry w Eleusis, kiedyl przechodziła tamtędy Oemeter w poszukiwaniu Persefony. lambc przyjęła ją i skłoniła do śmiechu swymi żartami Rolę tę przypisuje się niekiedy nie lambe. lecz — Baubo. js.

A Home Cer. 19? n.: Apd. AM ł 5. I: D.S. V 4; El Mat*. s.v

IAMOS fłajjoc)- heros Olimpu, mityczny przodek kapłańskiego rodu (amidów. Miał być potomkiem bogów: Pitane, córka boga-rzeki Eurotasu ze związku z Posejdonem zrodziła córkę — Euadne. którą wychowywał jej ziemski ojciec — Ajpytos. Euadne została kochanką ApolJona. który spłodził z nią syna. Wstydząc się, że została uwiedziona, Euadne porzuciła dziecko. Wyżywiły je jednak miodem dwa węże. Euadne odnalazła swego cudownie ocalałego synka, kiedy spał wśród kwitnących fiołków. Nadała mu wtedy imię lam osa (Dziecię z fiołkami). Ajpytos zwrócił się w jego sprawie do wyroczni w Delfach, a bóg powiędnął mu, że lamos będzie w przyszłości słynnym wieszczem i ojcem wielu pokoleń kapłanów i wróżbitów. Podrósłszy lamos udał się raz nocą nad brzeg Alfejosu i wezwał I swego ojca A poi łona i swego dziadka Posejdona. A poi- ■ łon odpowiedział mu na wołanie i kazał iść za swym głosem. Zaprowadził go aż do Olimpu i polecił mu osiedlić się tam w oczekiwaniu Heraklesa; bohater przybędzie tam, by ustanowić igrzyska, które zdobędą w przyszłości wielką sławę. Nauczył go też rozumieć język ptaków i wróżyć z ofiar, js

Pats. VI2.5: PL O.6,46 n. i schol.

IANISKOS (ldviaKoę)- 1. zgodnie z niektórymi mitami - syn Asklepiosa, brat Machaona i Podalejrio-sa. Pochodził z Tesalii, z kraju Penajbów.

2. Inny laniskos był potomkiem Ateńczyka Klytiosa. KJytios oddał swą córkę Feno za żonę królowi Sikyonu, Lamedontowi. Później, ldedy — Adrastos, jeden z następców Lamedonta, opuścił tron Sikyonu, władzę ofiarowano łaniskosowi, który przybył z Attyki. Po jego śmierci zastąpił go -♦ Fajstos. js.

I. SchoLisAr.il 701. 2. Pub. II6,6.

IANTE(Tdvdą) -1. Imię łan te (Dziewczyna z fiołkami) nosiła jedna z okeanid.

2. Znano też bohaterkę kreteńską o tym imieniu, małżonkę - Ifisa. js

l.Hes. Th. 349; Paus. IV 30,4; Hyg. Pnef. 6 (Rosę). 2. Ov.Met IX 666 n.

IAPYKS (10304)- Od jego imienia pochodzi nazwa ludu lapygów w Italii południowej. Różne źródła podają różne wersje mitu. Niekiedy uważa się go za syna Lykaona, a brata Dauniosa (lub Daunosa) i Peuketiosa. Inni autorzy uważają go za Kreteńczyka, syna — Dedała i jakiejś Kretenki. Miał on przybyć na Sycylię, a potem do Italii południowej w wyniku wydarzeń, które towarzyszyły śmierci -» Minosa. Kiedy po śmierci Minosa Kreteńczycy, którzy udali się w ślad za nim. na próżno starali się powrócić do ojczyzny, przywódcą ich miał być właśnie lapyks. Burza rzuciła ich w okolice Tarentu, gdzie się osiedlili. Jeden z wariantów tej tradycji mówi tylko, że lapyks Kreteńczyk. brat -*Ikadiosa, przybył do Italii środko

wej, podczas gdy jego brata delfin przeniósł do stóp Parnasu, gdzie Ikadios założył Delfy, js

Ani Lib. 31; Sir. VI i, 2; p. 279: Plin. III II, 16; Hdl. V O 170; Soli o. II 7; Scrv. in \'crg. len III 332 (cyt Comificium Longusa) i XI247: Por. J. IfMmd, Cobniuiiion. s. 449 n.

IARBAS-tubylczy król afrykański, syn Jowisza Jammona i nimfy z kraju Garamantów. Władał nad [Getubmi. On to odstąpił — Dydonie obszar, na którym założyła Kartaginę. Jednakże zakochany w królowej i zazdrosny o Eneasza, swego szczęśliwego rywala, uderzył na nowo założone miasto i - po śmierci Dydo-ny - wygnał zeń jej siostrę -• Annę. js.

Vo» Am. IV 36; 196; 326; Scrv. in Vcrg. Aen. 1367; IV 36; Ov. Her. VII125; Fast III 552; lustin. XVIII6.

1ARDANOS (ldp6avoc) lub IARDANAS - jest królem Lydii, ojcem Omfałi. Jeden z mitów czyni zeń czarodzieja, który dzięki swym gusłom zmusił swego nieprzyjaciela, króla Kamblitesa (lub Kamblesa), do tego, by pożarł własną żonę; zesłał na niego bowiem nienasycony głód.

Apd. Kbl II6,3; Nic. Dam. FHG (Muller) III 372,28.

IASJON (Tacritov)- syn Zeusa i Elektry (tab. 7 oraz Itab. 25). Ze strony matki jest potomkiem Atlasa. Wraz ze swym bratem Dardanosem mieszkał na Samotrace, chociaż niektóre mity uważają, że pochodził z Krety. Rysem wspólnym wszystkich wersji mitu jest miłość Iasjona do Demetry. Nie uzyskał jednak jej wzajemności, co popchnęło go do próby zadania gwałtu bogini (łub jej wizerunkowi, por. Iksjon). Czyn ten ściągnął na niego gniew Zeusa; bóg zabił go piorunem. Częściej jednak autorzy przyjmują, że bogini podzielała jego uczucie i że Iasjon posiadł Demetrę „na trzykroć obróconej skibie”. Z tego związku narodził się Plutos (Bogactwo), który przemierza ziemię, przynosząc wszędzie dostatek.

Diodor twierdzi, że Iasjon był bratem nie tylko Dardanosa, lecz i Harmonii z Samotraki. Zeus wtajemniczył go w obchodzone na tej wyspie misteria, a on sam wtajemniczył wielu innych bohaterów.

W czasie ślubu swej siostry z Kadmosem spotkał Demetrę, która pokochała go i ofiarowała mu ziarno pszenicy. Później Iasjon poślubił Kybele, z którą spłodził syna Korybasa. eponima korybantów. js

Orf. V125 a i schol.; Ov. MtL IX 422; Am. III 10,25; Hes. Th 969 n.; SchoLin A.R. 1916; Sir. VII fragm. 50; Apd. BibL ID 12, !;TzeUnLyc. 29; Veig. Aen. 10 167 i Serv. ad ber, D.S. V 48.

IASO (laoó) - Uzdrowicielka, uchodzi za córkę Asklepiosa, boga sztuki lekarskiej, i siostrę Hygiei. Miała świątynię w Oropos. js

Paus. 134,3; Ar. PL 701 i schol.; Hesych. s.v.

IASOS (Taaoę) - łub IASJOS - jest imieniem wielu bohaterów.

1. Jednym z nich był król Argos. Tradycje nie są zgodne co do imienia jego ojca. Czasem twierdzi się, że Iasos jest jednym z synów Tri opasa (tab. 17), a czasem-że jest synem Argosa, wnukiem Agenora (tab. 18). W obu wersjach przyjmuje się jednak zgodnie, że był on ojcem Io, ukochanej Zeusa.

W micie, który czyni lasosa synem Triopasa, podzielił on się z braćmi Peloponezem. Jemu przypadł zachód z Elidą, podczas gdy Pelasgos otrzymał wschód. Iasos założył Larissę na Peloponezie. Codo Agenora - odziedziczył on konnicę swego ojca i z jej pomocą niezwłocznie wygnał braci z ich posiadłości.

2.    Znany jest też Iasos, syn króla Lykurga. Należy on do dynastii arkadyjskiej jako wnuk Arkasa (tab. 26). Córką jego była — Atalanta.

3.    To samo imię nosił król Orchomenos w Bcocji. ojciec Amfiona; żonąjego była Persefone, córka Minya-sa. Należy zaznaczyć, że żona poprzedniego Iasosa, Klymene, matka Atalanty, także była córką Minya-sa.

Imię Iasos lub Iasjos występuje też często zamiast -* Iasjona. js

1.    Paus. D 16.1; SchoL in E. Ot. 920; SchoL in U III IS.Aęd.BibL II1.3.

2.    Apd Bi)I. III 9, 2; Hyg. Fab. 70. 99; Schol. in E. Ph 150. 3. Od XI 281 n.: Paus. IX 36, 8; X 29, 5.

ICHTY OCENTAURY    (lyOooKŚYtaupoi)-czyli

„centaury - ryby”, to istoty morskie. Nie słychać o nich w micie, stanowią jednak dość częsty temat sztuki hellenistycznej i rzymskiej. Do pasa mają wygląd człowieka, tak jak centaury, a od pasa-ryby. Często przedstawia się ich z łapami podobnymi do lwich. Występuje w orszaku bóstw morskich, obok „hippo-kampów”, „koni morskich” itd. js

Tret. in Lyc. 34; 886; Claudian. Nupi. H. et M. 144 n.

IDA (Ifrł) - imię jednej z córek Melisseusa; wraz z*, swą siostrą Adrasteją wychowała ona na Krecie Zeusa. Także góra na krecie, u której stóp bóg spędził dzieciństwo, nazywała się Ida (-» Amalteja).

2. Ida była także córką Korybasa. Poślubiła króla Krety Lykastosa; synem ich był Min os młodszy, js

1. Apd. Bibl. 11,6; Plu. Qu. conv. 3,9, 2, 2. 2. D.S. IV 60.

ID AJ A (ISafa) - Imię to znaczy „Pochodząca z Idy” lub „mieszkająca na Idzie”. Nosiło je kilka bohaterek.

1.    Nimfa, która ze związku z bogiem-rzeką Skamand-rem na wybrzeżu Azji, naprzeciw Samotraki, zrodziła syna Teukra, króla Teukrów (tab. 7).

2.    Jedna z córek Dardanosa, a w związku z tym prawnuczka poprzedniej Idai. Poślubiła ona Fineusa, króla Tracji. Była jego drugą żoną. Ona to spowodowała nieszczęścia, które spadły na -» Fineusa, ponieważ fałszywie oskarżyła dzieci jego z pierwszego małżeństwa z Kleopatrą, córką Boreasza (-* Boreadzi). js

1. Apd. Bibl. III 12,1; D.S. IV 75; Tzet. in Lyc. 29; Serv. in Verg. Aen. 01109. 2. Schol. in A.R. n 178 (cyt. S. niezach. tragedia Planetu, TGF, Nauck, p. 226); S. Ani. 980; D.S. IV 43; Ov. Renud. 454.

IDAJOS (I8aioę)-Pod imieniem tym znani są liczni herosi, związani z górą Ida na Krecie lub w Troadzie; znano mianowicie:

1.    syna Priama,

2.    syna Parysa i Heleny,

3.    woźnicę rydwanu Priama,

4.    syna jednego z bohaterów Troi, Daresa,

5.    jednego z korybantów,

6.    jednego z synów Dardanosa i Chryse, brata Di masa - zgodnie z mało znanym mitem o Dardanosie. Idajos ten osiedlił się na wybrzeżu frygijskim, u stóp góry, która od jego imienia została nazwana Idą. On to miał w tej okolicy wprowadzić kult Matki Bogów (Kybele), w czasie gdy Dardanos osiadł w Troadzie. js

I. PioL Heph. 5, p. 192 (WeMerm.). 2. TaL in Lyc. 851; Horn. 166;

311. 3. //. XXIV 325; Veif. Aen. VI485. 4. IL V 11. 5. Nonn. XIV 34.

6. D.H. I 61.

IDAS(15oę) - w Iliadzie najsilniejszy i najdzielniejszy z ludzi. Przez swego ojca Afareusa wywodził się z rodu Perieresa. Matką jego była Arene, córka Ojbalosa, a braćmi Lynkeus i Pejsos (tab. 19). Idasbyl też spokrewniony z Dioskurami i Leukippidami: Hiiajrą i Fojbe, oraz Penelopą.

Idas i Lynkeus brali u boku Jazona udział w wyprawie Argonautów. Idas dwukrotnie odegrał wówczas istotną rolę: kiedy u Mariandynów wieszczka Id mona zabił dzik, Idas ubił zwierza i w ten sposób pomścił śmierć towarzysza. Później usiłował - na próżno - odebrać swe królestwo królowi Mysji, Teutrasowi. Zwyciężył go Telefos (-* Auge i Telefos).

Braci Idasa i Lynkeusa wymienia się też wśród uczestników łowów na dzika kalydońskiego. Idas jest teściem Meleagra, który poślubił jego córkę, Kleopatrę Alkione.

Posłużywszy się skrzydlatym rydwanem, darem Posejdona, Idas uprowadził Marpessę, córkę — Eueno-sa, syna Aresa. Euenos ścigał go, nie mogąc go jednak dosięgnąć, odebrał sobie życie. Apollon, zakochany w Marpessie, zapragnął odebrać ją jej mężowi. Idas bronił się i groził bogu. Do sporu tego wtrącił się Zeus, rozdzielił walczących, a wybór ukochanego pozostawił młodej kobiecie. Marpessa wybrała Idasa (— Apollon). Nieco odmienna tradycja zapewnia, że Apollon odebrał Marpessę mężowi i zatrzymał przez pewien czas u siebie - nie bez jej zgody - w końcu jednak Idas odzyskał swą małżonkę.

Niekiedy motyw uprowadzenia Marpessy przez Idasa zastępuje się w micie wyścigiem rydwanów, w którym dziewczyna stanowiła nagrodę dla zwycięzcy (-* mity o Penelopie i Hippodamei). Euenos miał zabijać pokonanych konkurentów.

Sławna jest także walka Idasa z jego kuzynami, Kastorem i Polydeukesem. Opowieść o tej walce składa się z dwóch epizodów, czasem oddzielnych, czasem mniej lub bardziej związanych ze sobą. Kastor i Poły -deukes wraz z Idasem napadli na Arkadię, skąd uprowadzili stada. Podział zdobyczy powierzono 1 dąsowi. Ten zabił wołu, podzielił go na cztery części i zapowiedział, że ten, kto pierwszy zje swój przydział, otrzyma połowę łupu, drugi natomiast otrzyma resztę. Potem bardzo szybko zjadł swą część wołu oraz część swego brata Lynkeusa. W ten sposób zapewnił sobie całość zdobyczy. Zawiedzeni Dioskurowie napadli na Mesenię, kraj swych kuzynów, porwali woły, które były przedmiotem sporu, i wiele innych. Następnie zgotowali zaś* dzkę Idąsowi i Lynkeusowi. Lynkeus jednak, ponieważ miał znakomity wzrok, spostrzegł Kastora ukrytego w spróchniałym pniu starego dębu. Powiedział o tym Idąsowi, a ten zabił Kastora ciosem włóczni. Polydeukes rzucił się za nimi i zabił Lynkeusa, Idas jednak natarł na niego ciskając olbrzymim głazem, wydobytym, jak mówią, z grobu ojca, Afareusa; Poly-deukes padł. straciwszy przytomność. Na pomoc pośpieszył mu Zeus i zabił Idasa piorunem, a Polydeu-kesa uniósł do nieba.

Zgodnie z inną wersją walka ta nastąpiła po porwaniu Leukippid. Lynkeus i Idas zaręczeni byli ze swymi kuzynkami Hiląjrą i Fojbe, córkami Leukipposa, które jednak zostały uprowadzone przez Kastora i Polydeu-kesa (-=» Dioskurowie). Idas i Lynkeus postanowili się