IMG 53 (5)

- , c > ********** (M śert&Jópćzrtef) '4dowkka. Jeśli zwatymy, U Uti&fo at*c <*f i&dfit €0 (k> jedóó&fa semantycznej języka (mcmem? wyraz? zómkl ieśpćti id*6?h frudncM tego zadania staje się oczywista, Należy chyba określić jed trrtstitę zt&aentewą m płaszczyźnie każdego systemu znaków, a następnie znaku wspćdfty miar*twfi? < Jb wszystkich znaków emitowanych w tym samym czasu fAóiotr by wstępnie zaproponować, opierając się na pojęciu czasu, następującą deftokyp- jednostką sewdrAogctną widowiska jest odcinek zawierający wszystkie znaki nadane równocześnie, któregfy trwanie równe jest trwaniu znaku nafkróp siego w czasie. W praktyce prowadziłoby to mote do nadmiernego rozdrobnienia jednostek setttkjło0cznych widowiska1 wymagałoby wprowadzenia małych i wieh l&h jednostek, zwłaszcza gdy chodzi o mowę i znaki kinetyczne.

‘Teoretyczne aspekty znaku w widowisku będą się klarować i precyzować w miarę postępu badań md poszczególnymi systemami znaków i nad różnymi ro-dtefettii widowiskowymi. Zresztą badania te winny czerpać inspirację i doiwiad' Cienie nie tyłka i scmiołogii języka i literatury, sztuk plastycznych i muzyki, ale (akie z semłologił zjawisk wchodzących w zakres takich dyscyplin, Jak psycholo' 0s społeczna czy socjologia kultury. Sporo czasu musi upłynąć, nim dojdzie się do syntezy, to znaczy ni tu stworzona zostanie semlologia sztuki widowiskowej. Kreśląc powyższe refleksje, ograniczone zresztą do dziedziny teatru, czyniłem to z my-ślą, ie mogą one ułatwić badania praktyczne, bez których prawdziwa synteza nie jest osiągalna.

Przedstawione tu uwagi sugerują pewną metodę naukowej analizy spektaklu teatralnego. Analiza prawdziwie naukowa I porównawcza wydaje się dziś nieodzow-na. Międzynarodowa Konferencja na temat teatru współczesnego, zorganizowana w Hoyaumont w listopadzie 1966 f> przez profesora Jeana Jnccjuotn z Centrę Na-tlona) de la Kechetćhe Stientifłąuc, byln jedną z pierwszych prób w tym kierunku. W toku obrad okazało się, do jakiego stopnia ludzie zajmujący się tymi sprawami - naukowcy, reżyserzy, pedagodzy, krytycy - odczuwają brak metody, która pozwoliłaby na prowadzenie skutecznych badań zbiorowych. Wydaje się, ie metoda sc-miologlczna mogłaby t powodzeniem służyć za punkt wyjścia do tego rodzaju badań, zwłaszcza Ze współczesna technika - film i magnetofon — umożliwia dowolną obserwację I analizę każdego fragmentu wybranego w tym celu przedstawienia. Rzecz jasna, ie semiologla, w założeniu swym odwołująca się do warstwy znaczeniowej widowiska, jest tylko jedną z metod, jakie mogą I winny być stosowane w badaniach nad sztuką widowiskową. By uniknąć zaniedbania innych warstw I aspektów dzieła sztuki teatralnej, metodę semlologiczną należałoby stosować wespół i innymi metodami badawczymi.

Bua Ich funkcją użytkową, badania semlologlcsne w dziedzinie widowiska stwarzają szerokie perspektywy teoretyczne. Konfrontacja znaków tak bardto różnorodnych w łonie Jednostki artystyczne) strukturalnie określonej, w dość wąskich tamach czasowych I przestrzennych - znaków, które pozostają w rozlicznych stosunkach współzależności • zmusza do poszukiwania rozwiązań teoretycznych I wyciągania wniosków mających zastosowanie do maku w najszotszym pojęciu.

fijomb może się stać uprzywilejowanym terenem badań semiologicznych * ogólności, a semiologia sztuki widowiskowej, dzięki konieczności ciągłego kon-lutowania rozmaitych systemów znaków, może okazać się kamieniem węgielnym ogólnej nauki o znaku.

Pierwodruk: „Dialog” 1969, nr 3, s. 88-104 (jest to fragment książki wydanej wjęz. francuskim pt. Litufrature et spectacle dans leurs rapports esthćtujues, thźmańąues et ifakiopąua, Varsovie 1970).