IMG631

SOS Antropologia strukturalna

me między ^naturą” i: „kulturą**, jak śmieci między zamieszkałą wioską ą buszem, jak popiół (i sadze) między ogniskiem (na podłodze) a dachem (wyobrażającym sklepienie niebieskie). Ten łańcuch mediacji, jeśli można się tak wyrazić, dostarcza serii artykulacji logicznych, które pozwalają rozwijać różne problemy mitologii amerykańskiej: dlaczego bóg rosy jest zarazem panem zwierząt? dlaczego bóg posiadający bogate stroje jest często męskim Kopciuszkiem (Ash-boy)? dlaczego skalpy tworzą rosę? dlaczego Marka Zwierząt jest zwiągana ze śniedzią zbożową? itd.

Ale można również zastanawiać się, czy nie osiągamy w ten sposób uniwersalnego sposobu organizowania danych doświadczenia zmysłowego: Porównajmy z dotychczas podanymi przykładami kilka francuskich; nieUe, fec. nebtUa; rola dostarczycieli szczęścia przypisywana w Europie śmieciem (stare obuwie), popiołowi i sadzy (obrzęd całowania kominiarza). Porównajmy też amerykański cykl A*K-b<yya i indoeuropejski cykl Kopciuszka. Obaj -ei bohaterowie są postaciami felfieznymi (pośrednikami międ2y płciami), są panami rosy i dzikich zwierząt, posiadaczami wspaniałych strojów oraz mediatorami socjologicznym i (związek małżeński między panami a poddanymi, bogatymi a biednymi). Parale-lizmu tego niepodobna wbrew temu, co niekiedy twierdzono, wytłumaczyć przez zapożyczenie, gdyż opowieści dotyczące Ash^boya s Kopciuszka są symetryczne i odwrotne w najdrobniejszych szczegółach; natomiast opowieść o Kopciuszku rzeczywiście zapożyczona przez Amerykę (bajka Zurń o pastuszce indyków) jest równoległa dc prototypu. Stąd tabela;

	Europa	Ameryk*
Pfeć	żeńska	męska
Rodzina	Podwójna rodzina (ojciec j	Brak rodziny (sierota)
Wygląd Postawa Przemiana	żeni się po raz drugi) l Ładna dziewczyna i Odpychający ehlopriec Nikt jej nie kocha Kocha bez wzajemności Odziana we wspaniały ! Pozbawiony odkaża jące-ubiór dzięki pomocy I wyglądu dzięki po-nadprzymdzonej j mocy nadprzyrodzonej

Jak Ash^boy i Kopciuszek, tńckster jest zatem pośrednikiem i ta funkcja tłumaczy fakt iż zachowuje on H z dwoistości, którą ma przezwyciężyć Stąd jego charakter dwuznaczny i chwiejny. Ale tńeketer nie dostarcza jedynej możliwej formuły mediacji. Niektóre mity wydają się poświęcone wyłącznie temu, by wyczerpać wszystkie możliwe sposoby przejścia od dwoistości do jedności Ody praówBW-je się różne warianty mitu Zuni o wyłonieniu, się zeń podatną na uporządkowanie serię funkcji pośredniczących; każda z nich wynika z poprzedniej przez opozycję i korelację:

zbawiciel \ EHoskurowie } trickster istota dwupłciowa \ rodzeństwo > para małżeńska ) babka i wnuk | grupa czferocaflą-nowa ) triada.

W wersji Cushinga dialektyce tej towarzyszy przejście ze środowiska przestrzennego (mediacja między Niebem a Ziemią} do środowiska czasowego (mediacja między latem a zimą, inaczej mówiąc, między życiem a śmiercią). Jednakże, jakkolwiek dokonuje ssę przejście od przestrzeni Óo czasu, ostateczna formuła (triada) ponownie przywraca przestrzeń, ponieważ triada polega ta na parze dioskurej-skiej danej równocześnie ze zbawicielem. 1 odwrotnie. chociaż formula wyjściowa byłą ujęta w terminach przestrzennych (Niebo I Ziemia), pojęcie czasu zawierało się w niej jednak tM$Ue&ie: zbawiciel błaga, w następstwie czego Dioskorowie schodzą z Nieba. Jak widać, konstrukcja logiczna nutu zakłada podwójną permutację funkcji Wrócimy do tego po rozpatrzeniu innego typu operacji

Po dwuznacznym charakterze trickstera inna cecha bytów mitologicznych staje się bowiem wytłumaczalna. Mamy tu na myśli dwoistość natury właściwej temu samemu bóstwu, które jest, zależnie od przypadku, niekiedy dobroczynne. niekiedy zaś — zSoczymne. Gdy porównu je się warianty mitu Hops. który uzasadnia obrzęd Shalako, stwierdza się. że można je uporządkować 2godnie z.następującą strukturą: