Obraz024

pożądanej zmiany. Często pierwszym krokiem jest podjęcie tematu, dyskusji, czy debaty publicznej odnośnie jakiegoś kluczowego zagadnienia. Rola pracownika socjalnego sprowadza się do bycia adwokatem, rzecaaikigmj aktywistą określonej sprawy, idei. Istotą akcji społecznej jest konflikt i konfrontacja pomiędzy grupą klientów a władzą utożsamianą najczęściej z określonymi instytucjami decyzyjnymi w danej materii. Innymi przykładami akcji społecznej są manifestacje, bojkoty, pikiety, czy kampanie społeczne [por. Johnson 1986, s. 324-326].

Umiejętności i działania

Praktyka aktywizacji społeczności lokalnej wymaga wiedzy oraz szeregu umiejętności i działań podstawowych dla profesji pracy socjalnej. Mam tutaj na myśli przykładowo umiejętności prowadzenia wywiadu, umiejętności interpersonalne, współpracy z grupą, itp. Jednakże efektywna realizacja działań na poziomie społeczności wymaga również opanowania specyficznych dodatkowych umiejętności, takich jak: prowadzenie badań społecznych, analiza ilościowa i jakościowa uzyskanych wyników, opracowywanie budżetu, opracowywanie i interpretacja procedur ewaluacyjnych, szacowanie potrzeb społecznych, itp. Równie ważna jest wiedza z zakresu prawa dotyczącego funkcjonowania organizacji społecznych, czy praw człowieka, specyfiki funkcjonowania regionu, mniejszości narodowych i społecznych, itp.

Uwagi dotyczące praktyki

Istotą metody aktywizacji społeczności jest rozwijanie w ludziach poczucia przynależności do określonej zbiorowości poprzez wzmacnianie procesów identyfikacji, które w perspektywie mogłyby sprzyjać uruchamianiu autentycznej motywacji zachowań prospołecznych. Wydaje się, iż na tym polu działalności społecznej istnieje szczególnie duże zapotrzebowanie na kompetentnych pracowników społecznych. Lata minionych doświadczeń związanych z poprzednim ustrojem społeczno-politycznym nadal skutkują pewnym nihilizmem i apatią społeczną, powodując złe skojarzenia z wszelkimi inicjatywami społecznymi. Niemniej jednak wymiar społecznikostwa, pracy na rzecz innych ludzi, odradza się wraz z rozwojem idei samorządności i demokracji, szczególnie na poziomie lokalnym.

Na koniec warto wspomnieć jeszcze, iż w pracy socjalnej wyróżnia się oprócz trzech przedstawionych, klasycznych metod pracy, jeszcze dwie dodatkowe, tj. badania naukowe w obszarze pracy socjalnej oraz zarządzanie pracą socjalną. Obie z nich mają swój praktyczny wymiar oraz znaczenie, które w ostatnich latach wyraźnie rośnie wraz z rozwojem instytucji pomocy społecznej. Obie wymagają także specyficznych umiejętności, kompetencji, a także odpowiednich predyspozycji osobowościowych.

Opisane pokrótce powyżej tradycyjne metody pracy socjalnej opierały się na różnych doświadczeniach praktycznych i odwoływały się do odmiennych przesłanek teoretycznych.

Sytuacja zmieniła się radykalnie na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku, gdy do teorii pracy socjalnej przeniknęły m.in. elementy podejścia systemowego. Zaczął dominować pogląd, że wszystkie metody pracy socjalnej osadzone są we wspólnym paradygmacie podstawowym, który zakłada konieczność rozpatrywania problemów i potrzeb klientów w kontekście ich całościowo ujmowanej sytuacji życiowej. Opracowano szereg modeli unifikujących w jedną całość koncepcje trzech metod praktyki pracy socjalnej, tworząc ramy ogólne opierające się na procesie rozwiązywania problemów [zob. Dubois, Miley 1996, s. 163]. Zwolennicy takiego podejścia uznawali, iż zunifikowana perspektywa wspiera, ułatwia rozszerzenie zakresu działań wobec problemów, jakie napotyka w swojej pracy pracownik socjalny. Tak więc metody te stały się środkami do planowania i interwencji socjalnej. Z punktu widzenia efektywności podejmowanych przez pracownika socjalnego czynności ważna była świadomość oraz koncentracja na właściwym poziomie działania. W celu adekwatnej pomocy wskazana była reakcja pracownika socjalnego na różnych poziomach działania: indywidualnym, grupowym i szerszym społeczności. W niektórych przypadkach postulowane były działania równoległe obejmujące wszystkie wymienione poziomy, w innych rozłączne, koncentrujące się na wyborze jednego z nich.

Opisywany model metodyki pracy socjalnej nawiązywał do klasycznej koncepcji rozwiązywania problemów_J,JDewey’a. Na początku XX wieku Autor ten zaproponował i opisał określone fazy, jakie należy przejść chcąc rozwiązać dany problem:

1)    zauważenie problemu,

2)    określenie problemu i jego opis,

3)    rozważenie potencjalnych możliwości rozwiązania problemu - formułowanie hipotez,

4)    logiczna weryfikacja hipotez - ocena potencjalnych skutków zastosowanych rozwiązań,

5)    przyjęcie ostatecznych rozwiązań i ich realizacja [ibid., s. 184].

Wyraźne odniesienie do tego modelu odnajdujemy także u licznych autorów związanych zawodowo z pomaganiem ludziom. Gerard Egan określa go naturalnym procesem rozwiązywania problemów ludzkich.. Autor uznaje, iż zrozumienie i poszanowanie zasad tego procesu i jego form jest kluczowe [Egan 2002, s. 50]. Wśród szczegółowych etapów wymienia: pierwotną

47