IMG 78

19 .UMIE 0UW SOdmiiM A. Zbarotoda Pmzesp j|Mq99b wmi&aif

■ MiaStf' fjmśwtrjaheły. -jk-

B -trfpmsfLic przestrzeni i nw&fcup i jej prsjcmmy, I Ifr foUKnacnum t MUfoetCWnt,

F tti¹ f jfa&awsto f tr-: wajpUatŁodala. tódt [ JNB),c.FS-M6;

[ f. ftpyset., Itoiwylray t it/ĘHftrzu uumm-touvw iransfornuici:

1 MlpnMMtwiiw i nomu miast paishck w tama XX weto. fa/Ą tomumy buzy /jgmaczne! i struktury pHStnennej miast, fed.j.SltKicsji, iHró-I wasjłet Opalało, Opale k 2002,s. 2i;tK. Watlowć,

I \V.|lra,qt.fll„!Pw£a;j/

I tnmtformcyms stnik-

| twy pnestrjomn miast I §ffkomaiństycznych [ (w jpmikfrwlżc Pragi, Bmtysiiiun. Ołomuńca omfireszowej, {*■■:]

Mueto pastsogalistycziw -mpmtcja frmatram nngsbc ijjej frzomuty.-,

m0.«.sń-

MI. Sagan,-Mwsf<> Setna

lionJWftów......flp-.cjt.

Oenaczs to także znaczne aróziucow amt źródeł inwestowania ,w aoećcie; AifeUraiicz)i, Mmstt Polak |W ■poeeae globahza-49;

jf.|Kflczmarek, Rewke-thom maet ¥> fiolaae..., ijtót

ASobala-Gwobdz, Pole iWKfltlliji jniWii—illfi* UPlmemm współczesnej fncatnm miejskiej na fmlMae iKratowa- |[wsj Mimu< pQ6taoqahafycoiQc..., m 357-366.

Dńehńce śródmiejskie Europy Środkowej w okresie transformacji systemowej

Transformacja systemu politycznego i ekonomicznego w Europie środkowej po 1989 roku przyniosła z sobą ważne reperkusje dotyczące krajobrazu kulturowego i jego funkcji, a także społeczności historycznych dzielenie miast regionu, zwiększając znacznie tempo i skalę zachodzących w nich przemian⁹³- Zjawiska te mają dwoisty charakter. Ich oddziaływanie miało zarówno skutek pozytywny, widoczny np. we wprowadzaniu nowych funkcji, w ożywieniu określonych przestrzeni miasta, wykorzystaniu rezerw lokalowych, jak i negatywny, przejawiający się m.in. w niekontrolowanej komercjalizacji przestrzeni. Signum temporis lat 90. był wzrost liczby i zróżnicowanie podmiotów aktywnych na scenie miejskiej: jednostek, instytucji i organizacji publicznych, a przede wszystkim prywatnych, w tym inwestorów i deweloperów, których interesy nie zawsze są zbieżne⁹⁴. Ta wielość podmiotów i sprzeczność ich interesów jest szryęgjółnię widoczna w starszych dzielnicach o zwartej zabudowie i mnog/ośd funkcji. Inną kwestią jest mniejsza siła sprawcza i decyzyjna organów państwowych. Władze publiczne oraz służby i organizacje mające za statutowy cel ochronę zabytkowych obszarów często nie mogą już bezpośrednio ingerować w zasób zabytkowy (np . nie będąc jego właścicielem), ale winny w ramach starań o rozwój miasta świadomie sterować zmianami w określonym kierunku. Szczególną rolę w kształtowaniu ładu przestrzennego i zarządzaniu miastem odgrywać może restytuowany po 1989 roku samorząd lokalny⁹⁵. Wskutek rozwoju prywatnej przedsiębiorczości i restytucji prawa własności nieruchomości jest jednak znacznie trudniej niż wcześniej w jakikolwiek sposdb kontrolować przekształcenia zabytkowej tkanki-W rezultacie zmiany te nabierają w dużej mierze żywiołowego charakteru. Po 1969 roku bardziej widoczne stały 6ię również takie dylematy, jak finansowanie konserwacji zabytków będących narodowym saęruui a dbałość o mniej znane budynki, potrzeba wprowadzania nowej architektury a zachowanie historycznego pej-

79