P1020673

Mg Ułmuttniio B

pi/r.' tu    91 nicgi j Li,t|ol>i.1/11 ntrptifiiiiU zonego I piciS'

wvnt uęd/ir do irlini pimlulu|i, lec/ upiększonego w celu esie-lyt /licgo Itt#Axi\j|dnM 59 sobie St| lo iv|i\ iiiriiliM* j każde spiw*

B tj§H$ro iiliciiihmai iiiit^/aiiiiię dwóch lub więcej litklt h s|HiiL<tu hmadto,«lith i*tiuc|(' pewien łuiny Iii»ltirvt7iiv porządek po|uut.tma Sm Tv« h LiintigiiiHf [I Spolttt /eitstwu i soulow iska. we %im>ii /cum li s polec /ertitwac b Si) obce nr y\s/y stLir itlwy, (ai wicie), takie spotkaniu sjKiłeizertstwa i przyrody mc są czymś po pio-siu danym, naiiiialiiMU i niekwestionowanym.

W' iviii roidziale będziemy rozważać wytwarzanie różnych pr/e-nii#(*111 wm, szeroko wykorzystując l.rlrbMr a typologię rozmaitych przestrzeni. W następnym podio/dziale omówimy w zaiAsie histo-ntj| idei wsi, zastanawiając się przy ivtu, jak doszło do tego, że ter-min irn 'lał się Lliu/owwn elementem społecznego uprzesirzen-nicnia w Anglii Odnotowujemy też, /c niektóre społeczeństwa nie wytwarzają laku h przestrzeni „wiejskich". W kolejnym podrozdziale zajmujemy się niektórymi z ostatnich badań angielskiej wsi, wydobywają dialekty kę d\siyplinv i transgiesji obecną w nowych dokumentach ołicjalnej polityki. Wypowiadamy pogląd, że te dyskursy dopuszczają dość ograniczony zakres praktyk yyiejskich, opierając się na pewnym szczególnym przedstawieniu przestrzeni. W następnym znóyy podrozdziale podajemy peyvne dane z badania opinii public znej, które pokazują przejawiany przez ludzi ambiwalent-ny stosunek do wsi i różnych procesów, które można by uznać za zagrażające jej. Zobaczymy, że ludzkie reakcje są wysoce zależne od kontekstu. W podrozdziale końcowym zaś zbadamy niektóre obecne yv wiejskiej okolicy prakty ki przestrzenne na małą skalę i to, jak pokazują one ograniczenia oficjalnych dyskursóyy i zalety przyjmowania wobec przytotly perspektywy nazyyanej przez nas perspektywą zamieszkiyvania, mianowicie perspektywy, która uchwytuje ucieleśnianą przez wieś wzajemną grę dyscypliny i transgresji.

Tworzenie różnych przestrzeni wsi

Terminu „wieś” [countryside], zaczęto szerzej używać w .Anglii w yvie-ku XVIII. Bunce zauważa, że w .Anglii panuje dość powszechna zgoda w kwestii tego, co oznacza „wieś”: „estetyczne i historyczne walory w pełni osyyojonego wiejskiego krajobrazu, szczególnie krajobrazu rolniczego" (1994: 4; zol). Short 1991, zwłaszcza roztlz. 4 0 wielu zagadnieniach omawianych poniżej). Rozwój przestrzeni

wir|nku’|* | XVIII«vm-t iiifj Angin /amn RH HH townnlrglr plot r*y (tbejmujit mir vm 9 >nv jSBIS „nasi. mktwi/,, londynuw W ll Hirku t IIII.IM przemy dnwyth im połtnas pod koniec wirku Will, które stanowiły udn/iil^y kntiuost ilu wraz bardziej cttfłyiiwnnyrh trreiiów wu-jskiih IA»n<t<li<• WHfkui Mi 14** renów wiejskich liyl.i w XVIII wirku ngiod/iHi.i i uirnmyuji sic klasyt /uv model: właściciel ziemski k<ii>it,ili%t\* /nv ti/ii-i/awin i mlnik * lir/miny piatowmk iM|riiuiy. i )zitac /ulu tu. |m> ptrrwMf. że następowało masowe opuszi /anir wsi |>i/«■/ Im-/i<>ltiv< ii, wj zio-d/.iło pierwsze w świri ie spoin zrństwo iiurpkir I \l\-wit-« /na \n-glję, hi drugie /as, In /na kl.isa /irmiau miała | ma/ większy wpływ na kształtowanie wiejskiego kia|ol)ia/u, tworzenie nowych praktyk przestrzennych i przedstawieniu przestrzeni na termach ssiejskicłt, łącznie, rzecz jasna, z kreowaniem ogtodow kt.i|ohi.i/nwwli, to dobrze ujmuje Desttrted lł//ug*' (><iltlsutillia isliorI 1991 70). Szczególnie ważne było pojawienie sir uowyi li łoi iii spędzania i zasil wolnego - zwłaszcza polowali i łowienia lyb - w okiesie, gdy tereny wiejskie przeobrażały sit* w tereny krajnbiaznwc, < oi az m/leg-lejsz.e przestrzenie wypoczynku, walorów bisioruzmili i estetyce* nycb (zob. Bunce 1091: rozdz. 1). W wieku W ill rozwi|ala sit; moda na zwiedzanie angielskie!) terenów wiejskich, a zwłaszcza ostentacyjnie wspaniałych pod względem architektonicznym i krujobra-zowym wiejskich posiadłości (Ousby 1990).

Centralne dla tej przemiany były narodziny dyskursu „ki ajobta-zu" i jednoznaczne skojarzenie go z małowniczością przeciwstawioną zwykłej dostępności zmysłowi wzroku. Bat tell (1972: 65) zauważa, że w języku angielskim nie ma słowa na oznaczenie krajobrazu po prostu widzianego, nie zaś ocenianego od razu pod względem widokowym (zob. też. Bell 1998). W ci;jgu XVIII wieku, jak widzieliśmy w rozdziale -I, język krajobrazu stal się niezmiernie malarski. Takie krajobrazy były wytworem złożonych związków intertekstual* nych i „sztucznych” form przedstawiania, takich jak słynne lusterka „Claude glosa". Krajobrazów nie widziano wprost, lecz wymagały one rozmaitego pośrednictwa w zakresie komunikacji i przedstawienia (zob, Andrews 1989; Bell 1998), Pojęcia malowniczego krajobrazu wywarły głęboki wpływ na narodziny różnych kwintesencji angielskiego krajobrazu w czasie wielkich XIX-wiecznvcb przemian.

* Jednak termin rounlryside ma szersze znaczenie ni> polsku „wieś" i obejmuje te/ „tono przyrody" odlegle od wiejskiej zabudowy, co .staramy się oddal terminem „wiejskie okolice" (pr/yp, thim.).