20878 skanuj0006

biologiczne podstawy funkcjonowania człowieka

WYKŁAD2

Komórki glejowe: rodzaje i funkcje. Budowa i czynności komórki nerwowej. Powstawanie i przewodzenie potencjału czynnościowego w neuronie. Powstawanie nowych komórek w dojrzałym mózgu.

Komórki glejowe - stanowią obok komórek nerwowych drugi składnik tkanki r-:rwowej Nie przekazują impulsów, jak to czynią neurony, ale są do tego niezbędne. Wyróżnia się:

-    -.lakroglcj

•    astrocyty

•    oligodendrocyty

•    komórki Schwanna

-    rcikroglęj

ASTROCYTY

są największymi i najliczniejszymi komórkami glejowymi. Wypełniają niemal całą przestrzeń pomiędzy neuronami. Mają gwiaździsty kształt.

1; Dzięki długim wypustkom zakończonym stopkami ssącymi otaczają synapsy, ziJjezpieczając przed wydostawaniem się neuroprzekaźników poza ich obręb 2} Uczestniczą w metabolizmie neuroprzekaźników ?) Zapewniają zaopatrzenie neuronów w glukozie

4)    Regulują zewnątrzkomórkowe stężenie jonów K+

5)    Tworzą barierę krew - mózg

6)    Tworzą błonę graniczną wewnętrzną (pokrywa ona powierzchnię rdzenia k: ».gowego i :sezgu)

M3CROGLEJ

tc najmniejsze komórki tkanki glejowej nazywane także komórkami odgruzowywania It b r.^urofagamL Są składnikami układu odpornościowego i wywodzą się z n-akiofcgow. Mają zdolność do fegocytozy (pochłaniania produktów rozpadu tkanki ne»wej), ussmażania (w stanach zapalnych) oraz poruszania się.

V zniszczonych rejonach mózgu, jeżeli ubytek tkanek nie jest duży, tworzą tzw. l ;.:uy glejowe (ten proces nazywa się: glejoza)

KOMÓRKI SCHWANNA

T ‘ komórki glejowi -kąpowypustkowe (mają niewiele krótkich wypustek), które w/:. ?in*ją w okładzie obwodowym

-    0'.^łA osłonkę mielinową, która stanowi elektryczny izolator aksonów. 01.IG0i»ENDR0CYTY

T* kowo-r: męjov/e sltąpcwypustkowe (mają niewiele krótkich wypustek),

%\ vt ! .;^,x* w ośrodkowym układzie nerwowym 1 »*.*;izą osłonkę miolmo’.vą. Isóra stanowi elektryczny izolator aksonów.

NEURON

Jest to rodzaj komórek występujących w układzie nerwowym. Neuron składa się z ciała komórki, jądra komórkowego oraz dendrytów i aksonu, za pomocą których jest połączony z innymi neuronami. Połączenie to zwane jest synapsą.

1)    Neurony afereuine (czuciowe) odbierają sygnały

2)    Neurony eferentne (ruchowe) wysyłają sygnały

3)    Neurony kojarzeniowe występują i przekazują sygnały między neuronami czuciowymi i ruchowymi.

AKSON

Neuryt występujący zwykle pojedynczo w neuronie. Stanowi wypustkę wychodzącą ze wzgórka aksonalnego. Może być otoczony osłonką mielinową. Jest zwykle długi, o wyrównanej średnicy, nie rozgałęzia się zbyt gęsto, me ma kolców. Nie posiada zdolności do syntezy białek.

Przekazuje informacje od ciała komórki do zakończeń akson&lnych (z nich przez synapsę informacja dostaje się do dendrytów następnej komórki)

DENDRYT

Krótki neuryt gęsto rozgałęziony wzdłuż całej długości, zwęża się ku dołowi, czasem tworzy struktury zwane kolcami dendytycznymi. Jest przedłużeniem ciała komórki. Zawiera struktuiy umożliwiające syntezę białek.

Otrzymuje większość informacji dochodzącej do komórki

PÓLPRZEPUSZCZALNA BŁONA KOMÓRKOWA Rodzaj błony komórkowej (błony oddzielającej wnętrze komórki od środowiska zewnętrznego), którz jest w stanie przepuszczać niektóre rodzaje cząsteczek (np. małe cząsteczki rozpuszczalnika), a zatrzymywać inne (np. duże cząsteczki lub jony).

KANAŁY JONOWE

^ą to pobudliwe ozęści błony komórkowej.\Ich nazwy pochodzą od tego jonu, dla TFóregowykazują największą przepuszczalność. Mogą występować co najmniej w. dwóch przechodzących w siebie stanachj_otwartvinj_zamknictvm»w zależności od potencjału Uony. w Ićtórąsą wbudowane (Na+, K+ albo Ca+).

Wytwarzają i przewodzą sygnały w żywych komórkach. ₄

RUCH JONÓW SODU

Gdy kanały sodowe są otwarte (podczas depolaryzacji) jony sodowe wpływają do wnętrza komórk*. co powoduje rozpoczęcie fazy depolaryzacyjnej potencjału czynnościowego Następnie (po ok. 0,5 - lms) kanały jonowe zamykają się dla jonów sodu, co powoduje refrakcję bezwzględną. Łączny efekt przepływu jonów Na+ przez kilkaset kanałów sodowych powoduje powstanie wczesnej depo lary żującej fezy potencjału czynnościowego.

RUCH JONÓW POTASU

Gdy kanały potasowe są otwarte, jony potasu wypływają na zewnątrz komorki. co powoduje pizywrbcanie ujemnych wartości potencjału błonowego. Potencjał błonowy obniża się, i.-stepuje faza zstępująca iglicy potencjału czynnościowego, hiperpolaryzacia. lepdaryzacja). Po*voduje to refrakcję względną.

POMPA SODOWO - POTASOWA

\ Jest lo_en.^vm (białko Mo nowe) uczestniczący w aktywnym transporcie kationów i po-tsu. i-odczas jednego „obrotu” pompy sodowo - potasowej zużyciu ulega jc ‘--i¹ mzpo;6 wysokoenergetyczne cząsteczki ATP, 3 jony Na+ są wypompowywane z cytoplazmy do płynu zewnątrzkomórkowego i 2 jony K+ są wpempowywane do wnętrza komórki.

DEPOLARYZACJA

fen IA. :*.v komórkowej charakteryzujący się otwarciem kanałów jonowych i wyrównaniem rozmieszczenia ładunków po obydwu jej stronach. Potencjał błonowy ohr iża się.

T‘ POLARYZACJA

Mony komórkowej, podczas którego podwyższa się potencjał biunowy ze \v;.$lędu na skierowanie prądu odkomórkowo. Podczas lego stanu błona osiąga rai wyższo pobudzenie elektryczne.

REFRAKCJA

Bezwzględna - okres niepobudliwości komórki nerwowej trwający równolegle z okresem trwania potencjału czynnościowego.

Względna - okres, gdy neuron znajduje się w stanie hiperpolaryzacji i może zostać p -Indzony jedynie przez bodźce ponadprogowe.

?.cfrakcja zapobiega sumowaniu potencjału czynnościowego i zapewnia jego przewodzenie w aksonie tylko w jednym kierunku.

POTENCJAŁ SPOCZYNKOWY Vsp

1 (• potencjał elektryczny pomiędzy wnętrzem komórki a środowiskiem zewnętrznym v^r sytuacji, gdy komórka ta jest w stanie spoczynku - nie przewodzi żadnego bodźca. V ynosi około -70mV.

POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY (impuls nerwowy)

Lokalna zmiana potencjału elektrycznego (odwrócenie różnicy potencjałów po obu stronach błony) powstająca w komórce nerwowej w czasie jej aktywności, tzn., gdy '•ocencjał przekroczy określony próg. Trwa krócej niż 1 ms, osiąga maksymalną wartość +30mV

PRZEWODNICTWO CIĄGŁE

Występuje w aksonach niezmielinizowanych (bezmielinowych).

Przekazywanie impulsu w sposób bierny (od miejsca polaryzacji dodatniej do ujemnej) wzdłuż neuronu. Trwa o wiele wolniej od przewodnictwa skokowego.

PRZEWODNICTWO SKOKOWE Występuje w aksonach zmielinizowanych.

Przekazywanie impulsu wzdłuż neuronu od jednego przewężenia &anviera In i .‘osłoniętej osłonką mielinową powierzchni aksonu) do drugiego.

NLUROGENEZA

Jest ro proces powstawania nowych neuronów w mózgu z komórek macierzystych.

Są to komórki zdolne do potencjalnie nieograniczonej liczby podziałów. Mają zdolność do różnicowania się do innych typów komórek. Są nieśmiertelne i sainoodnawialne.

KOMORK1 MACIERZYSTE