41793 SNC03791

najwyżej kilkustopniowa amplituda i tendencja do powsta, nuksłlrtÓW I th*u minimów temperatury w ciągu roku.    ™    2—*_

I ' W    **2jjg£*£2? ! ?^0l,lS? ^Z*™"^{,ika R}ak». Pochody promieniowania w porre

^ni. »ftol ‘mkrotnlc « gnrdnin i odpowiednio większe i mnicTsK fpnlku, I emfKiMut* pnwietrZMWykMZtlje amplitudę sięgającą irc i zmienia się w ciągu roku nic-'it/rw/uilculc tb'minii salda promieniowania; ma jedno maksimum (ponad 32°C) i jedno wyraźne ml-¹ Ł (16*0' /*« to zwrotnikowy typ przebiegu temperatury. Jedno wysokie maksimum (w zasadzie Zm niż * rtrwnik/rwymj, związane z górowaniem Słońca i umiarkowana, kilkunastostopniowa SiiJlUiffl M głównymi cechami tego typu. W oceanicznej odmianie, jak w Hawanie (tab. 12.4), amplituda ■^mniejsza, ale jedno maksimum wskazuje na zwrotnikowy typ przebiegu rocznego temperatury.

W strefie zwrotnikowej, gdzie zaznacza się działalność monsunów, występuje tzw. indyjski typ prieblegii temperatury. Jego znamienną cechą jest przejściowe obniżenie temperatury w porze nujsll-iucj*W rozwoju monsunu letniego. Duże zachmurzenie ogranicza w tym czasie insolację, a padające deszcze powiększają straty ciepła na parowanie. Dlatego wzrost temperatury następujący wraz z rosnącą •ytokofcią Słońca zostaje zahamowany już na początku lata (np. w czerwcu), a po głównej fali monsunu letniego, gdy insolacja jest jeszcze dość znaczna, temperatura wzrasta ponownie. Powstają w związku ziynt dwa, na ogół słabo zaznaczone maksima temperatuiy—przed- i pomonsunowe. Ich terminy I genc-za są jednak inne niż w przypadku maksimów równikowych.

W strefie umiarkowanej wyróżnia się morski typ przebiegu temperatury, który reprezentują średnic miesięczne obserwowane w Hamburgu (rys. 12.10). Amplituda roczna temperatury wynosi tu, jak w Asuanic, około 17*C, mimo źe zmiany roczne przychodów promieniowania są dwukrotnie większe niż na zwrotniku. Miesiące zimowe przynoszą w Hamburgu deficyt promieniowania. Oddziaływania Atlantyku, obejmujące wskutek zachodniej cyrkulacji całą środkową Europę, sprawiają jednak, że średnia temperatura w zimie nic spada poniżej zera, a latem nie przekracza 20°C, chociaż przychody promieniowania są niewiele mniejsze, jak w Asuanie (efekt długiego dnia).

Przy podobnym cyklu zmian salda promieniowania Jakuck na Syberii ma amplitudę temperatury, tięgającą 60®C, Temperatura w najzimniejszym miesiącu spada do —45°C, w najcieplejszym jest laka uma jak w Hamburgu. Jest to skrajny przykład kontynentalnego przebiegu temperatury. Poza wat tością amplitudy, kontynentalny typ wyróżnia się nieco wcześniejszym występowaniem najwyższych i najniższych temperatur, chociaż przesunięcie to nie zawsze daje się uchwycić w przebiegu wartości mic* ręcznych.

Jakuck leży wprawdzie blisko koła polarnego, lecz względnie wysoka temperaturu lata (> KFC) i minimum w styczniu pozwala zaliczyć klimat termiczny tego miejsca do strefy umiarkowanej. W przy-Pfdku niższych od 10®C temperatur najcieplejszego miesiąca, a szczególnie gdy minimum roczne przy-Pada na koniec zimy (tj. koniec nocy polarnej), mamy do czynienia z polarnym typem rocznego przebiegu temperatury. Warto podkreślić, że najniższe temperatury w tym typie rzadko sięgają takich wartości, jakie notowane są w skrajnie kontynentalnym klimacie.

Tabela 12.4 zawiera uzupełniające dane o typach przebiegu temperatury. Wartości średnich temperatury z Nairobi, reprezentują „wyżynną” odmianę typu równikowego, w Hawanie, mamy do czynienia z typem zwrotnikowym, nie dlatego, że miasto leży na 23°N szer. geogr., lecz ze względu na wyraźne maksimum temperatury, przypadające bezpośrednio po górowaniu Słońca. Valcntia reprezentuje jeszcze dobitniej niż Hamburg typ morski szerokości umiarkowanych, a Winnipeg - typ kontynentalny. Wyspa Niedźwiedzia natomiast ma temperaturę względnie wysoką, ale jej przebieg w ciągu roku, /. minimum marcowym i maksimum < 10°C, należy niewątpliwie do typu polarnego. W przebiegu temperatury w Bombaju zauważymy oziębiający efekt monsunu, powodujący spadek temperatury o pruwic 3° od czerwca do sierpnia.

Roczny przebieg opadów atmosferycznych, bardziej niż temperaturu, jest zdeterminowany przez czynniki cyrkulacyjne. Najwyraźniejsze cykle opadowe (tj. pory suche i deszczowe) powstają w strefach zmieniającego się w ciągu roku ukłudu cyrkulucyjne-gp. Główne systemy cyrkulacyjne atmosfery odznaczają się odmiennymi wurunkumi, które sprzyjają opadom bądź hamują proces ich powstawania. Układy cyklonulnc szero-