21 (843)

NEURO PSYCHOLOGIA

mm

NEURO PSYCHOLOGIA

Rycina 4.10. Eksperymenty Auberta

Na podstawie ryciny 20.6 z pracy: Teuber. H. L (1964). Wykorzystano za zgodą McGraw-Hill _R •, Company.    °°°^k

Rycina 4.11. Test pola przeszukiwania

Na podstawie ryciny 20.4 z pracy: Teuber, H. L (1964). Wykorzystano za zgodą McGraw-Hill Book Company.

nieproporcjonalnie wolniej znajdowali obiekty po stronie przeciwległej do uszkodzenia.

Analiza ruchów gałek ocznych u pacjentów z uszkodzeniami płatów czołowych była przedmiotem wielu publikacji. Łuna i in. (1966) badali ruchy oczu u pacjenta z dużym guzem w prawym płacie czołowym i wykazali zaburzenie skomplikowanego procesu eksploracji obrazków złożonych. Chedru i in. (1973) stwierdzili, że czas rozpoznawania obrazków eksponowanych w przeciwległej połowie pola widzenia jest dłuższy, lecz czynność przeszukiwania była podobna w obu połowach pola widzenia. Uważali, że dłuższy czas rozpoznawania można wyjaśnić, przyjmując, że po stronie uszkodzonej nastąpiła utrata jakiegoś aspektu czynności (alerting valw ). wskutek zmiany czy przerwania połączeń między płatami potylicznymi a czołowymi. Wyjaśnienie to jest zbliżone do hipotezy dyskoncksji, omawianej w innym miejscu. Ruchy oczu czterech badanych pacjentów okazały się normalne przy poleceniach słownych i przy śledzeniu ruchomego celu, różniły się jednak < «d ruchów oczu osób z grupy kontrolnej, gdy użyto złożonego materiału rysunkowego. Stwierdzono wówczas ograniczenie wstępnej eksploracji wzrokowej oraz niemal przymusowe fiksowanie wzroku na jednym czy dwóch szczegółach, na które zwrócono uwagę badanego, zadając pytania dotyczące obrazka.

Łuria (1973b) uważał brak wstępnej analizy wzrokowej za podstawową przyczynę tego, że pacjentom z uszkodzeniami czołowymi nie udaje się uchwycić sensu obrazków „tematycznych”. Tego typu deficyt zachowania ujawniany przez pacjentów czołowych w takim zadaniu bardzo przypomina zaburzenie prowokowane prze/ inne sytuacje rozwiązywania problemów. „Aby zrozumieć znaczenie takiego obrazka, badany musi wyodrębnić szczegóły, porównać je ze sobą, sformułować określoną hipotezę dotyczącą znaczenia obrazka, potem sprawdzić ją prze/ porównanie z treścią obrazka, aby ją albo potwierdzić, albo odrzucić, i następnie podjąć analizę od nowa” (s. 213-214). Pacjenci z uszkodzeniami czołowymi formułują „hipotezę” na podstawie bardzo ograniczonej analizy wstępnej, stawiając „hipotezę impulsywną”, jak to nazywa Łuria. Ponieważ nie wykonują dalszych kroków programu działania, takie wyjaśnienie im wystarcza, tzn. nie dokonują już dalszej eksploracji, która przyniosłaby dodatkowe informacje prowadzące albo do potwierdzenia, albo do odrzucenia hipotezy. Łuria zwraca uwagę, że rejestrowanie ruchów oczu u osób zdrowych ujawnia zmiany w procesie przeszukiwania, gdy badanemu zadaje się różne pytania dotyczące obrazka tematycznego, na przykład jaka jest pora roku na obrazku, w jakim wieku są przedstawione na nim osoby, jakie jest między nimi pokrewieństwo i tak dalej. Pacjent czołowy fiksuje wzrok w jakimś punkcie i impulsywnie podaje pierwszą hipotezę, jaka przyjdzie mu do głowy. Nieanalityczny charakter zachowania pacjenta zostaje graficznie odzwierciedlony w zapisie ruchów oczu.

Typ zachowania opisywany przy obrazkach tematycznych często obserwuje się również przy Historyjkach Obrazkowych wchodzących w skład Skali Inteligencji Wechslera. W tym podteście badany otrzymuje w kolejności losowej szereg obrazków, z których po ułożeniu we właściwym porządku powstaje logiczna historyjka.

Zauważyliśmy, że pacjenci z uszkodzeniami okolic czołowych wykazują bezkrytycyzm w tym zadaniu, wprowadzają mało zmian w układzie obrazków, a następnie opowiadają słabo powiązaną historyjkę, w której brak logicznego związku między poszczególnymi elementami serii obrazków, wspominając przy tym tylko o jednym lub dwóch spośród rzucających się w oczy zdarzeń. Niekiedy pacjentowi zupełnie wystarcza pokazany mu przypadkowy układ obrazków, wtedy od razu przystępuje do opowiadania historyjki, której brakuje bogactwa treściowego, jakiego można