221

221

III - Możliwości zastosowania i efektywność różnych form terapii służących...

Potrzeby i możliwości porozumiewania się małego dziecka są niewielkie, dlatego z reguły wybieramy barwne fotografie bardzo realistycznie przedstawiające określone przedmioty, jako najłatwiejsze do odgadnięcia. Kolejno można przejść do fotografii czarno - białych i obrysowywania realnych przedmiotów i kolorowania powstałego konturu. Można też wykorzystać rysowanie przedmiotów z pamięci z zachowaniem kształtu, koloru, i ewentualnie wielkości.

Znacznie trudniejsze jest przyswojenie systemów posługujących się rysunkami liniowymi, chociaż i w tym przypadku istnieje możliwość wybrania mniej lub bardziej skomplikowanych (mniej lub bardziej abstrakcyjnych) znaków graficznych. W zależności od wieku, potrzeb i możliwości dziecka odpowiednie symbole pomogą zasygnalizować najprostsze potrzeby dnia codziennego (piktogramy), ale też umożliwią bardzo dokładnie „opowiadanie" o swoich emocjach i uczuciach wyższych (system Blissa). Dokonując wyboru systemu porozumiewania się, trzeba brać pod uwagę wady i zalety systemów opartych na gestach i na symbolach graficznych.

Tabela 1. Metody oparte na geście i graficzne - wady i zalety

	Metody oparte na geście	Metody graficzne
ZALETY	•łatwość w „przenoszeniu” systemu, •łatwość odgadywania znaczenia niektórych gestów, •duża szybkość przekazu, •do użycia nie są potrzebne żadne pomoce techniczne.	•możliwość porozumiewanie się z osobami nie znającymi systemu, • łatwość odgadywania znaczenia, •możliwa stała demonstracja zestawu symboli, •możliwość dostosowania dla osób z problemami z widzeniem.
WADY	•wymagają dobrej sprawności motorycznej (problem dla niesprawnych ruchowo), •trudność w porozumiewaniu się z osobą, która nie zna gestów, • nie zawsze jest możliwe demonstrowanie systemu gestów.	•czasami trudność z przenoszeniem symboli, • trudność z „zainstalowaniem" dużego zestawu symboli.

Nieraz o wyborze systemu decyduje rodzaj lub stopień niepełnosprawności osoby niemówiącej. Ponieważ gesty zawierają element ruchowy, są trudne do stosowania przez osoby niepełnosprawne ruchowo. Często stosowane są na początku nauki komunikowania się, gdyż są łatwiejsze do zrozumienia przez dziecko niż mowa lub symbole graficzne, ale wykorzystywane są tylko jako komunikacja receptywna do czasu określenia, czy dziecko rozumie mowę. Jeśli dziecko niepełnosprawne ruchowo nie słyszy lub nie rozumie mowy, gesty mogą być jedyną drogą „dotarcia” do dziecka.

Gdy za najbardziej właściwe zostało uznane porozumiewanie się za pomocą symboli liniowych, mamy możliwość skorzystać z symboli (lub ich kombinacji):

►    piktograficznych - oznaczających zwykle realne przedmioty, w których znaczenie słowa przedstawione jest przez zarys przedmiotu, który przedstawia,

►    ideograficznych - używanych do oznaczania pojęć abstrakcyjnych za pomocą różnych kształtów kojarzonych z tymi pojęciami,

►    oderwanych - gdzie przedmioty realne czy pojęcia abstrakcyjne wyrażane są za pomocą linii i ich kombinacji.