226

minimalną wytrzymałość na rozciąganie w MPa podzieloną 10, dwie następne minimalne wydłużenie A₃ w %.

10.66.    Jakie są rodzaje żeliw stopowych?

Istnieje bardzo duża ilość żeliw stopowych, których składy podano w Polskiej Normie. Są to żeliwa krzemowe (do 17% Si), alumini₀. we (do 30% Al), chromowe (do 36% Cr), manganowe (do 17% Mn) niklowe (do 35% Ni). Są też wytwarzane żeliwa antymonowe o zawartości 0,1+0,6% Sb. Oprócz żeliw wysokostopowych są stosowane także żeliwa o niewielkich ilościach dodatków stopowych (do 1,5%) takich jak: nikiel, chrom, molibden, miedź, stosowane głównie jako konstrukcyjne.

10.67.    Jakie są własności i zastosowania żeliwa stopowego?

Pierwiastki stopowe wprowadza się do żeliw w celu nadania im specjalnych własności, np. antykorozyjnych, żaroodpornych, żaro-wytrzymałych, lub w celu podwyższenia ich własności wytrzymałościowych (dotyczy to głównie żeliw konstrukcyjnych). Żeliwa wy-sokoniklowe mają osnowę austenityczną (są niemagnetyczne). Cechuje je dobra odporność na korozję w roztworach soli i zasad, wodzie morskiej i rozcieńczonych kwasach nieorganicznych. Są więc stosowane głównie w przemyśle chemicznym i petrochemicznym.

Większe dodatki takich pierwiastków, jak chrom, aluminium, krzem, nadają żeliwom własności antykorozyjne w ośrodkach agresywnych, a także własności żaroodporne. Tak np. żeliwo

0    zawartości 4+5% Si i ok. 1,5% Cr może być stosowane w temperaturze 600+800°C, a żeliwo o zawartości 24% Al do 1000°C, nawet w atmosferach zawierających siarkę. Podobne własności mają także żeliwa wysokochromowe, które są również odporne na działanie HNO3 i innych kwasów utleniających. Żeliwa mangano-' we (8+14% Mn) mają osnowę austenityczną i są odporne na ścieranie oraz na działanie ługów w podwyższonych temperaturach. Żeliwa austenityczne są stosowane w przemyśle elektrotechnicznym (jako niemagnetyczne). Żeliwo krzemowe (o zawartości 101 Si) jest stosowane na oporniki elektryczne. Żeliwa niskostopowe (konstrukcyjne) mają wyższe własności wytrzymałościowe niż niestopowe i nadają się do obróbki cieplnej, przez co można wpływać na ich własności w dodatkowy sposób. Żeliwa antymonowe mają dużą odporność na ścieranie i są stosowane na klocki hamulcowe

1    elementy sprzęgieł.

lilia

—

mwS

fólfe^ Nie wys'

m

1 wlasnoi

ścian¹¹-

: tego ze

w sta

do 0,07+C

„wnawpewnym^ żujące. Oprócz tego w od

ikra ^a SSS

terystyczną cechą tej st ułożone przeważnie pod

struktury jest wynikiem tu na płaszczyznach typ tury w stali świadczy o; żenią jego własności m usuwa strukturę Widm: nie ziarna.

10.70. jaka jest klasyfikacja st;

Klasyfikacja staliwa w< wie Polskiej Normy. Dz i stopowe. Pierwsze dz na staliwo zwykłej i w być wytwarzane jako k pome, narzędziowe i ii skład chemiczny jak o są ujęte staliwa stopow

^10,71■ laka jest zasada znako

^ gatunku staliwa ^któlei staliwa węgłów ^icą grupę staliwa

226