230

11.3.    Jakie parametry decydują o przemianach fazowych?

Ogólnie biorąc, o przemianach fazowych decydują: temperatur i czas oraz szybkości nagrzewania i chłodzenia. Czas nie odgryź roli w przemianie bezdyfuzyjnej (martenzytycznej), natomiast w przemianach dyfuzyjnych jest istotnym czynnikiem. Podstawo, wym warunkiem zajścia przemiany fazowej jest przejście przez temperaturę przemiany i wytrzymanie obrabianego materiału w pobliżu temperatury przemiany przez odpowiedni czas.

11.4.    Dlaczego czas jest istotnym czynnikiem w przemianach dyfuzyjnych?

Przemiany dyfuzyjne rozpoczynają się od utworzenia zarodków nowej fazy, a do tego muszą być spełnione dwa warunki:

1.    Musi być odpowiednia siła napędowa przemiany, którą jest różnica energii swobodnej między fazą wyjściową (która jest wyższa) a fazą nową lub mieszaniną faz (która jest niższa) (patrz rys. 11.14).

2.    Odpowiednia szybkość dyfuzji, która jest konieczna do prze- j grupowania atomów dla utworzenia zarodków nowej fazj, musi być odpowiednio duża. W przeciwnym przypadku szybkość przemiany będzie bardzo mała lub może ona w ogóle nie zajść (wytworzy się stan metastabilny).

11.5. Co oznaczają terminy: nagrzewanie, wygrzewanie, podgrzewanie, dogrzewanie, chłodzenie, studzenie, oziębianie, wymraia-nie, austenityzowanie, rozpuszczanie?

Nagrzewanie — podnoszenie temperatury.

Wygrzewanie - utrzymanie temperatury na stałym poziomie. Grzanie - nagrzewanie z wygrzewaniem.

Podgrzewanie - nagrzewanie do temperatury pośredniej. Dogrzewanie - nagrzewanie do temperatury końcowej. Chłodzenie - ciągłe lub stopniowe obniżanie temperatury. Studzenie - powolne chłodzenie (w piecu, na powietrzu). Oziębianie - szybkie chłodzenie (w wodzie, oleju).

Wymrażanie - ochłodzenie i wytrzymanie materiału poniżej 0°C. Austenityzowanie - grzanie mające na celu otrzymanie struktury I austenitycznej.

Rozpuszczanie - grzanie mające na celu rozpuszczenie wydzieleń I i otrzymanie jednorodnego roztworu stałego.

wierzchniowe, a

towanie na wsi (bainityczne), z i

Utwardzani! nia (naturalnej

\ll Przedstaw spos rzania

d ce

(U ‘‘ dl

230