239

dzi ono do uzyskania najlepszej kombinacji własności wytrzymałościowych i plastycznych/ Przy odpuszczaniu twardość i wytrzymałość spadają, ale ciągliwość (As, Z i KC) rośnie. Po wysokim odpuszczaniu udarność jest bardzo wysoka, a stosunek RJR_m osiąga maksymalną wartość. Jedynym problemem może być kruchość odpuszczania II rodzaju (odwracalna), która może wystąpić w przypadku powolnego chłodzenia stali stopowych po odpuszczaniu.

(akie zmiany strukturalne następują podczas odpuszczania stali?

W przypadku niskiego odpuszczania zmiany są minimalne: następuje jedynie wydzielenie nadmiaru węgla z martenzytu w postaci tzw. węglika e (bardzo dyspersyjnego). Taką strukturę nazywa się martenzytem odpuszczonym i cechuje się ona prawie nie zmienioną twardością, ale wyższą ciągliwością.

Podczas średniego odpuszczania zachodzi wydzielanie węgla z martenzytu i utworzenie dyspersyjnych cząstek cementytu, a także rozkład austenitu szczątkowego na przesycony węglem ferryt i cementyt. Przy tym odpuszczaniu występuje kruchość odpuszczania I rodzaju (nieodwracalna).

Wysokie odpuszczanie cechuje się powstawaniem struktury sorbitycznej o bardzo dobrej ciągliwości, która składa się z ferrytu i bardzo dyspersyjnych, kulistych cząstek cementytu.

rU!j! jakie ujemne skutki towarzyszą procesowi odpuszczania?

Ujemnym skutkiem odpuszczania jest (poza spadkiem twardości) wystąpienie kruchości odpuszczania, polegającej na spadku udamości. W przypadku średniego odpuszczania jest to kruchość odpuszczania I rodzaju (nieodwracalna), która jest efektem przemiany austenitu szczątkowego, a także nierównomiernego rozkładu martenzytu, który najłatwiej przebiega na granicach ziara.

Przy wysokim odpuszczaniu może wystąpić kruchość odpuszczania II rodzaju (odwracalna), jeżeli szybkość chłodzenia stopowych stali konstrukcyjnych jest mała. Kruchość ta jest spowodowana segregacją fosforu (i innych domieszek) do granic ziam i może być usunięta przez ponowne podgrzanie stali do temperatury odpuszczania i szybkie oziębienie lub wprowadzenie do stali molibdenu w ilości 0,2+0,3%.

11.16. jak się przeprowadza patentowanie i jaki jest jego cel?

Patentowanie jest rodząjem obróbki izotermicznej, przeprowadzanej na stalach węglowych o zawartości węgla 0,4+1% w temperaturze minimalnej trwałości austenitu (450+550°C) (patrz rys. 11.6

239