23ss

* 10. Przekrój piramidy Cheopsa. Stare Państwo

Sztuka STAROŻYTNA

życia faraonów. Należeli do klasy urzędników, a wielu z nich osiągnęło szczyt drabiny społecznej. Pierwszym znanym z imienia był architekt faraona Dżesera - Imhotep, a jeden z architektów Nowego Państwa, Amenhotep syn Hapu, otrzymał zezwolenie na zbudowanie sobie świątyni grobowej. Dostąpił więc przywileju należnego tylko faraonom.

Artyści i rzemieślnicy mieli swoje opiekuńcze bóstwo. Był nim Ptah, bóg memficki, wyobrażany jako mumia mężczyzny, dzierżący symbol szczęścia - berło uas. Arcykapłan Ptaha nosił tytuł „przełożonego artystów”.

Architektura

W Egipcie domostwa wznoszone były z suszonej cegły i mułu nilowego, nietrwale i prymitywnie. Nawet pałace faraonów i rezydencje wielmożów nie były obliczone na przetrwanie i nie zachowały się do dziś. Stanowiły zazwyczaj kompleks niskich pomieszczeń. Otaczał je ogród z sadzawką lub stawem pośrodku. Na miano architektury zasługuje architektura religijna. Dzieli się ona na grobowcową (sepulkralną) i świątynną (sakralną).

Grobowce

Pierwotną formą grobowca była mastaba - kopiec w kształcie nasypu ziemnego o ukośnych ścianach, z kamienia lub cegły. Komora grobowa zawierająca sarkofag z mumią zmarłego znajdowała się pod ziemią. Z czasem zmieniła się forma grobowców królewskich. Faraonowie wznosili jeszcze za życia grobowce-piramidy. Budowali je chłopi, zatrudniani w czasie wolnym od zbiorów i zasiewów. Do najstarszych należy piramida schodkowa Dżesera, gdzie po raz pierwszy zasto- 23 sowano kamień jako materiał budulcowy. Również z okresu Starego Państwa pochodzi najsłynniejszy zespół grobowców w Gizie, na który składają się piramidy: Cheopsa, Chefrena i Mykeri-nosa, słynny sfinks o twarzy faraona Chefrena, kompleks świątyń grobowych oraz mastaby wyższych urzędników otaczających także po śmierci osobę króla. Do dziś największe wrażenie robią piramidy. Te proste, surowe bryły geometryczne wyrastają z piasku pustyni na tle nieba jak gigantyczne pomniki władzy. W monotonnym,

^A 11. Sfinks Chefrena w Gizie. Stare Państwo