25 (352)

pojawienie się, wykonanie było zatem gestem zrealizowanej, niezwykle ważnej egzystencjalnej potrzeby.

Graffiti, pomimo ich swobodnej, często niestarannej formy, zdają alf być gestami analogicznymi w egzystencjalnym właśnie sensie. Zmienił Hę Kosmos — społecznie tworzona rzeczywistość dawniej opierała się III „naturze”, którą koniecznie trzeba było uporządkować, tzn. — uczynić Ją swoją w najgłębszym, antropologicznym znaczeniu. Teraz pewne sposoby bycia podpowiadają mieszkańcom miasta, jego dziecięcym użytkown! kom, iż to samo trzeba uczynić z terenami urbanizowanymi. W percepcji dziecięcej miasto zmienia się w osobliwie „nieuporządkowany”, anonimo wy, „obcy” świat. To w gruncie rzeczy chaos, który domaga się, aby wprowadzić do niego człowieka. Przestrzeń miasta, w tym zwłaszo/u szkoły, osiedla trzeba uczynić sobie podległą - trzeba zrobić z niej własne miejsca.

6. Wnioski zamykające

Niepokój Klemensiewicza z całą pewnością był uzasadniony. „Higiena językowego obcowania” znajduje się na zatrważającym poziomie. Praktyka językowa utrwala szczególnie przecyzyjnie napięcia społeczne, ostry kryzys wartości i osobliwe zdziczenie obyczajów. Miedzy strukturą, kształtem i kondycją języka a społecznie, potocznie funkcjonującą aksjologią relacja jest - jak opisywali to wielokrotnie antropologowie i socjo* lingwiści - skomplikowana, lecz w istocie - oczywista.

Moralistyczny wniosek uczonego nie był precyzyjny - w dziecięcych graffiti i w innych wypowiedziach „gwarowych” wulgaryzmy, przezwiska itd. są skuteczne. Powielając zasłyszane, niestety obiegowe zwroty i słowa obraźliwe, dziecięcy użytkownik języka najczęściej pozbawia je (lub zaciera) leksykalnych denotacji. Mimo tej tendencji zjawisko to jest źródłem niepokoju o kształt języka, choć trzeba zdawać sobie sprawę, że dzieci biorą z takich wyrażeń przede wszystkim aurę, silne nacechowania emocjonalne. Tu zapewne tkwi największe zagrożenie - zbyt wielka dawka bezpośredniości, emocjonalności, a więc „perlokucyjności” w kontaktach międzyludzkich staje się wszakże dopuszczeniem do agresji, właśnie „chamstwa”.

Graffiti jako zachowania językowe i kulturowe pełnią osobliwe funkcje komunikacyjne. Są szczególnymi aktami wykonawczymi - służą organizacji dziecięcej społeczności. Są prawie magicznymi gestami konstytuowania rzeczywistości. Służą nie tylko „zawłaszczeniu przestrzeni”, one także ustalają społeczne granice przynależności do grupy - przyjmują i wykluczają, ustalają wewnątrzne hierarchizacje, a przede wszystkim - w oswajaną przestrzeń miasta i terenów obojętnych, wpisują człowieka. To element osobliwego sposobu bycia, który realizuje się w rozmaitych rolach społecznych, a także - przez różne znaczące gesty.