270 (14)

do przetwarzania danych, sterowania urządzeniami oraz do wszelkich obliczeń na wigacyjnych. W EN MC liczby są przetwarzane za pomocą wielkości fizycznych Aby ułatwić zrozumienie zasad pracy maszyny uniwersalnej do rozwią/y wania zadań metodami numerycznymi, opiszemy je w skrócie (rys. 14.11).

Rys. 14.11. Schemat logiczny elektronicznej nawigacyjnej maszyny cyfrowej

Podstawowe zespoły maszyny cyfrowej to układ pamięci oraz arytmometr. Są one sterowane specjalnym układem, zwanym układem sterowania. Informacje wprowadza się do maszyny za pomocą układu wejściowego. W pamięci maszyny są przechowywane liczby i rozkazy. Liczba lub rozkaz określone są jako słowo maszynowe składające się z. pewnej liczby bitów. Pamięć w maszynie powinna być stosunkowo duża i mieć zdolność szybkiego przekazywania od siebie liczb i rozkazów do arytmometru. Arytmometr służy do szybkiego wykonywania wszystkich operacji logicznych i arytmetycznych na liczbach i rozkazach. W nim się odbywa rozwiązywanie wszelkich zadań, które poleca się maszynie. Główną częścią arytmometru jest sumator. W jaki sposób maszyna ma realizować zadany program umieszczony w pamięci, zależy od układu sterującego. Urządzenie to pobiera rozkaz z pamięci maszyny, a następnie po rozszyfrowaniu go decyduje, jakie części maszyny mają go realizować. Kontakt między maszyną a człowiekiem odbywa się za pośrednictwem układów wejściowego i wyjściowego. Wejście służy do wprowadzania danych liczb lub rozkazów do maszyny /a pomocą karty perforowanej lub taśmy magnetycznej poprzez urządzenie odczytujące. Na wyjściu maszyny uzyskuje się wynik obliczeń na taśmie papierowej, magnetycznej lub na kartach "dziurkowanych.

Oprócz wymienionych elementów maszyna licząca ma pulpit sterowniczy. / którego uruchamia się lub zatrzymuje jej pracę. Są tam również przyciski, które pozwalają na ręczne wykonywanie różnorodnych operacji.

Każde obliczenie jest jednoznaczne z pewnym programem. Programem obliczeń w maszynie M nazywa się taki ciąg instrukcji tej maszyny: że dla każdego otrzymuje się

.v, « (?,(*,).    (14.19)

Zbiór wszelkich programów danej maszyny M jest nieograniczony. Jednak zbiór funkcji obliczanych przez pi ogram lej maszyny jest skończony, skończony bowiem jest zbiót stanów pamięci maszyny. Przy programowaniu konstruuje się schemat blokowy dowolnego obliczenia, który pomaga w realizacji tej czynności. Graficzny obraz dowolnej czynności nazywa się blokiem. Bloki dzielą się na operatory i pre-