28

( Uo Ce. )

UWAGA: 1. Gruczołem może być zarówno pojedyncza komórką jak i cały organ!

2. Większość wielokomórkowych gruczołów mero- i apokrynowych    ^Cv"

ma odcinki wydzielnicze zbudowane z jednej warstwy komórek _; (gruczoły mónoptychiczne), np. skórne gruczoły płazów i części - A ^$*4 ^ 'ssaków. Rzadziej z wielu warstw (gruczoły poliptychiczne),. np. wspomniany holokrynowy gruczoł łojowy u człowieka, gruczoły _ /jdc:

ptaków i gadów.

Komórki gruczołowe wydzielają:

A)    bezpośrednio do płynów ustrojowych, czyli endokrynowo - JA;-. < v

(dokrewnie). Gruczoły tego typu (endokrynowejliie mają fizycznej łączności z nabłonkami, nie posiadają również przewodów wyprowadzających wydzielinę (tu: inkret). Praktycznie więc każdy inkret jest hormonem.    - <u«fe»ofc

B)    do środowiska zewnętrznego lub do światła przewodu

pokarmowego, czyli egzokrynowo (zewmątrzwydzielniczo). Zwykle, choć nie zawsze, gruczoły takie mają przewody wyprowadzające wydzielinę (tu: sekret, ekskret).    *. e&W, ttltrU

Klasyfikacja gruczołów egzokrytiowych opiera się o kryteria:

a)    budowy i wówczas dzieli się je na:

-jednokomórkowa - oczywiście zbudowane z jednej komórki,

-    wielokomórkow e;

b)    położenia względem nabłonka, z którego powstają:

-    endoepitelialne (w'ewnątrznabłonkowe),

-    egzoepitelialne (zewmątrznabłonkow^re), leżące w tkance łącznej poza nabłonkiem, chociaż kontaktujące się z nim.

Te dwa kryteria pozwolą dokonać przeglądu gruczołów ze szczególnymi uwzględnieniem człowieka

a)    gruczoły jednokomórkowe endoepitelialne - u wszystkich    ;

kręgowców występują komórki kubkowe (mukocyiyj wydzielające

śluz. Człowiek posiada liczne mukocyty w^r nabłonkach: jelita    siu4,

cienkiego i dróg oddechowych;

b)    gruczoły wielokomórkowe endoepitelialne - u Tetrapoda są to gruczoły błony śluzowej żołądka;

W \