29 (274)

Top www

MS Elektronik

dystrybutor elementów elektronicznych

Oferta czynnych i biernych elementów elektronicznych renomowanych producentów tel.: [phone], fax: [phone] e-mail: [e-mail]

Nie ma też możliwości „stopniowego napompowania" szeregowego obwodu LC energią, ponieważ oznaczałoby to zwiększanie prądu, a na to nie pozwoli generator.

Prąd wzrośnie jedynie do jakiejś wartości lmax, wyznaczonej nie tylko przez rezystancję strat Rs obwodu rezonansowego, ale też przez rezystancję wewnętrzną źródła sygnału - rysunek 49. A tym samym napięcia na cewce i kondensatorze podczas rezonansu nie będą rosnąć dowolnie, a jedynie do jakiejś wartości określonej elementarnym wzorem: Umax = Imax * Xl= Imax * Xc=

= Imax * p= Imax * (L/C)¹'² Zapamiętaj, że ostatecznie o wielkości przepięć Ul=I*Xl, Uc=1*Xc decyduje prąd płynący w obwodzie, a nic tylko szeregowa rezystancja strat i dobroć Q. A w praktyce prąd ten zależy nie tylko od rezystancji szeregowej Rs. ale też od właściwości źródła sygnału. Tylko w szkolnych i akademickich ćwiczeniach dotyczących obwodu szeregowego RLC pomija się ograniczenia wnoszone przez źródło sygnału, a rezystancję Rs traktuje jako wielkość niezależną (często jest to rezystor, na którym mierzy się napięcie, które jest wprost proporcjonalne do płynącego tam prądu). W efekcie szkolne rozważania, a nawet pomiary takich obwodów RLC niewiele mają wspólnego z praktyką.

W praktyce szeregowe obwody rezonansowe są wykorzystywane głównie jako pułapki. Czyli nie służą do wydzielania użytecznych, tylko do tłumienia niepożądanych składników sygnału. W uproszczeniu wygląda to jak na rysunku 50a. Najogólniej biorąc, sygnały o częstotliwości rezonansowej są zwierane

a)

do masy. Ale nie całkowicie! Pomimo podobieństw, nie jest to szkolny obwód RLC, natomiast chodzi o dzielnik napięcia, stworzony z zewnętrznej rezystancji R1 i właściwego obwodu RLC, który jest elementem dzielnika, jak ilustruje rysunek 50b. Wtedy tłumienie maksymalne dla częstotliwości rezonansowej będzie wyznaczone przez stosunek rezystancji R1 i Rs, jak pokazuje rysunek 50c. Należałoby więc badać nic tyle prądy, co stosunek oporności wypadkowej obwndu Rs, L, C do rezystancji Rl. A takich ćwiczeń w szkole i na uczelniach raczej się nie przeprowadza.

Trzeba jednak przyznać, że w związku z powszechną cyfryzacją, filtry zawierające szeregowe obwody rezonansowe LC są wykorzystywane coraz rzadziej. Dlatego w dalsze szczegóły nic będziemy się wgłębiać. Dla praktyków większe znaczenie mają równoległe obwody rezonansowe LC, którymi zajmiemy się w najbliższym odcinku.

Piotr Górecki

Rys. 49

i

Ciąg dalszy ze strony 25

Albo inny szczegół: zazwyczaj do przeniesienia toneru na płytkę wykorzystywane jest żelazko. Jednak sposoby jego użycia są rozmaite. Jedni mocują żelazko stopą do góry i dodatkowo wykorzystują wałek, a inni po prostu prasują żelazkiem płytkę. Jest to kluczowa część procesu i wszelkie popełnione tu błędy boleśnie dają o sobie znać. A sprawa się jeszcze bardziej komplikuje w przypadku płytek dwustronnych. Zdania na temat optymalnego sposobu grzania są podzielone.

A oto jeszcze inny przykład: zaproponowane przez kilku uczestników wykonywanie soldermaski polega na zamalowaniu całej płytki lakierem, na „wypaleniu” i wreszcie na żmudnym skrobaniu lakieru z punktów lutowniczych. Czy ktoś zechce opisać sposób, który nie wymaga ręcznego skrobania? A może warto mieć na uwadze, że soldennaska, zgodnie ze swą nazwą, lak naprawdę ma sens tylko przy lutowaniu na fali i ma zabezpieczać ścieżki przed pocynowaniem? Może zamiast „wypalanej" soldermaski wystarczy pokryć ścieżki jakimkolwiek lakierem ochronnym, niekoniecznie odpornym na wysoką temperaturę? Może wystarczy popularny niegdyś roztwór kalafonii w spirytusie? Może dla efektu warto go zabarwić, żeby udawał sol-dermaskę?

Jakie są Wasze doświadczenia i opinie w zasygnalizowanych kwestiach? Wszelkie praktyczne spostrzeżenia i doświadczenie są bardzo cenne. Nie trzymajcie swojej wiedzy w tajemnicy - podzielcie się swoim bezcennym doświadczeniem i opiniami!

Napiszcie o tym na adres: redakcja@ elportal.pl.

A oto lista nagrodzonych:

Zwycięzcą konkursu Moje płytki drukowane został Mirosław Malik z Filipowie - jego trzy artykuły pojawią się w EdW. Bezpłatne prenumeraty EdW otrzymują następujący uczestnicy (a jeśli ktoś już jest prenumeratorem EdW, może ją przedłużyć lub zamówić dowolne inne czasopismo wydawane przez AVT).

Prenumeraty roczne:

Mirosław Malik —Filipowńce i Michał Stach

— Kamionka.

Prenumeraty 9-miesięczne:

Jakub Sobański - Rudka, Tsering Waszkiewicz - Poznań i Adam Kułpiński

-    Sanok.

Prenumeraty 6-miesięczne:

r

Przemek Sagało, Piotr Swierczck - Bielsko-Biała, Roman Braumberger - Bytom, Jan Dulian - Wola Mędrzechowska, Dariusz Kolasiński — Jarocin i Zdzisław Szlep

-    Węglownce.

Do publikacji trafią prace wymienionych Autorów’. Jednak nie wszystkie i nie w całości uda się opublikować w EdW, choćby dlatego, żc niektóre opisy są podobne. Dlatego materiały zostaną połączone w zbiorczym Forum Czytelników'. Dotyczy to zwłaszcza popularnej metody papic-ru kredowego. Niemniej wszystkie wartościowa prace w całości, w oryginalnej postaci, będą też dostępne w Elportalu. Dodatkowo artykuły zaprezentowane w EdW po publikacji również trafią do Elportalu jako pliki PDF. W ten sposób cały wartościowy¹ materiał będzie na stałe dostępny dla wszystkich zainteresowanych.

(red)

Elektronika dla Wszystkich Luty2010 29

1

wysokie napięcie rezonansowe może doprowadzić w obwodach LC choćby do uszkodzenia (przebicia) kondensatora zbyt wysokim napięciem. Ma to praktyczne znaczenie na przykład w nadajnikach radiowych (np. krótkofaiarskich).

Jednak ogólnie biorąc, szeregowe obwody rezonansowe nic współpracują bezpośrednio z idealnym źródłem sygnału i nie ma możliwości „stopniowego napompowania” obwodu LC.

2

Owszem, w idealnym przypadku (rysunek 39) prąd podczas rezonansu wzrósłby do nieskończenie wielkiej wartości, podobnie do nieskończoności wzrosłyby wtedy napięcia na cewce i kondensatorze. Jednak w rzeczywistych warunkach nigdy to nic nastąpi, choćby z uwagi na ograniczoną wydajność prądową źródła sygnału (generatora). To właśnie głównie z uwagi na właściwości źródła sygnału wymuszającego, prąd podczas rezonansu nie może więc rosnąć ani do nieskończoności, ani nawet do bardzo dużych wartości.