2 (1137)

28 / Zakażenia skóry, tkanek miękkich i ran

Tabela 28.1. Czynniki etiologiczne niektórych ważnych zakażeń skóry^{1 2}

Czynnik etiologiczny    Zakażenie skóry

Bakterie

ropnie (czyraki), liszajec, krosty, czyraki mnogie, martwica toksyczno-rozpływna naskórka (choroba Rittera), zapalenie pępka, zapalenie kątów ust, figówka brody zapalenie tkanki łącznej, liszajec, róża trądzik

toczeń gruźliczy ziarniniak okołokolanowy trąd

promienica (postać szyjno-twarzowa) kiła

wrzód miękki

Staphylococcus aureus

Paciorkowce |3-hemolizujące Propionibacterium acnes Mycobacteńum tuberculosis Mycobacterium ulcerans Mycobacteńum leprae Actinomyces israelii Treponema pallidum Haemophilus ducreyi

Wirusy

opryszczka wargowa, zanokcica opryszczkowa ospa wietrzna, półpasiec brodawki, kłykciny zespół „stopy, ręki i ust”

Wirus opryszczki pospolitej Wirus ospy wietrznej-półpaśca Papowawirusy Wirus Coxsackie A

nie „bakteria zjadająca ciało”). Pacjent jest poważnie chory, z toksemią i wstrząsem toksycznym, i może umrzeć w ciągu 24 godzin. Zakażenie, dawniej nazywane „gangreną paciorkowcową”, może być spowodowane przez mieszaną florę obejmującą gronkowce, bezwzględne beztlenowce oraz pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae. Głównym czynnikiem etiologicznym jest Streptococeuspyogenes. Postępowanie terapeutyczne wymaga chirurgicznego usunięcia martwiczych tkanek, podania antybiotyków i terapii podtrzymującej.

Zapalenie kątów ust

Stan zapalny jednego lub obu kątów ust, przede wszystkim u starszych osób noszących protezy zębowe, może być spowodowany przez Staphylococcus aureus i/lnb Candida al-hicans. Jednak muszą zaistnieć liczne warunki sprzyjające zakażeniu, a stomatolodzy powinni być świadomi, jak postępować z pacjentami dotkniętymi tym procesem chorobowym (patrz rozdział 35).

Trądzik

Czynnikiem etiologicznym trądziku jest Propionibacterium acnes. Jest to częste zakażenie skóry twarzy u młodych osób w okresie dojrzewania, nierzadko prowadzące do oszpecenia. Choroba jest spowodowana zaburzeniem funkcji wydzielniczych przywłosowych gruczołów łojowych. Uważa się, że wytwarzanie przez bakterie lipaz i kwasów tłuszczowych zapoczątkowuje reakcję zapalną i powoduje niedrożność przewodów odprowadzających wydzielinę gruczołów łojowych na powierzchnię skóry. W patogenezie trądziku odgrywa również rolę brak równowagi hormonalnej. W przypadkach przewlekłych poprawę może przynieść długotrwałe podawanie małych dawek antybiotyków.

Czynnikiem etiologicznym jest Mycobacterium leprae. Zmiany chorobowe obejmują skórę i nerwy. Człowiek zakaża się w wyniku długotrwałego kontaktu z osobą chorą. Zakażenie ma postać przewlekłej choroby ziarniniakowej. Trąd występuje w dwóch postaciach: lepromatycznej i tuberkuloidowej (patrz rozdział 19).

Zakażenia wywołane przez bakterie Gram-ujemne

Zakażenia te występują rzadziej niż zakażenia wywołane przez bakterie Gram-dodatnie. Dotyczą przede wszystkim wilgotnych miejsc na skórze, takich jak pachwiny, doły pachowe i okolice krocza. Powodują je najczęściej Pseudomo-nas aeruginosa i bakterie z rodzaju Bacteroides.

Diagnostyka laboratoryjna bakteryjnych zakażeń skóry

Odpowiednim materiałem do badania bakteriologicznego jest ropa lub wymaz ze zmienionych chorobowo miejsc. Preparat bezpośredni barwiony metodą Grama umożliwi ustalenie, czy czynnikiem etiologicznym są gronkowce, czy paciorkowce. Próbki kliniczne należy posiać na podłoża agarowe z krwią i inkubować w atmosferze tlenowej i beztlenowej (na podłożu agarowym z krwią obserwuje się charakterystyczny typ hemołizy wokół kolonii paciorkowców -hemoliza typu a, (3 lub brak hemołizy). Następnie wykonuje się testy dodatkowe, takie jak wykrywanie wytwarzania koagulazy (w przypadku wyhodowania gronkowca), a także testy API, które umożliwiają identyfikację izolatu.

Wirusowe zakażenia skóry

Wirusy opryszczki pospolitej (ludzkie herpeswirusy typ 1 i typ 2) powodują nawrotową opryszczkę na wargach i opryszczkę narządów płciowych. Zanokcica, wywoła-

1

Grzyby

Candida spp.    przewlekła kandydioza śluzówkowo-skórna

zapalenie kątów ust

Różne dermatofity    grzybice

2

Nie wymieniono zakażeń wywoływanych przez pierwotniaki i owady.