27ss

* 17. Muzykantki. Malowidło z grobu pisarza Nachta. Nowe Państwo

ścienne na zaprawie gipsowej o podobnej jak w reliefie tematyce i funkcji. Najważniejsze i najliczniejsze sceny religijne to wyobrażenia bóstw, faraona, przedstawienie rytuału pogrzebowego czy sądu Ozyrysa. Sceny batalistyczne reprezentuje słynna bitwa pod Kadesz Ramzesa II w Abu Simbel. Obok scen oficjalnych nader częste są dzieła przedstawiające zajęcia gospodarskie, polowania w zaroślach papirusów, zwierzęta, drzewa, kwiaty.

We wszystkich tych dziełach widać wyraźnie, że Egipcjanie byli wrażliwi na piękno przyrody własnego kraju jak żaden chyba naród starożytny. Za najpiękniejsze reliefy o opisanej wyżej tematyce uważa się reliefy z grobowca możnowładcy Ti w Sakkarze (Stare Państwo) i ze świątyni Tot-mesa III w Dejr el-Bahari nazwane nawet „ogrodem botanicznym” (Nowe Państwo). Sceny z uczt, malowidła przedstawiające tancerki, muzykantki, śpiewaków świadczą o tym, że mieszkańcy Egiptu, mimo skoncentrowania wszystkich dążeń na życiu wiecznym, umieli bawić się i cieszyć pięknem przemijającego świata.

Funkcja malarstwa jak również barwnego reliefu była podwójna. Przede wszystkim ideologiczna, podobnie jak rzeźby i architektury, ale także zdobnicza - dekoracyjna. Głównymi celami związanymi z ideologiczną funkcją dzieł było przekazanie informacji lub utrwalenie wiadomości religijnych i historycznych w sposób jasny i czytelny dla przeciętnego odbiorcy. Tym celom służył i w architekturze, i w rzeźbie, pewien wzorzec. Schemat postaci ludzkiej polegał na przedstawieniu głowy profilem, oka na wprost, tułowia na wprost, nóg profilem. Ta dziwna poza wynika z faktu, że Egipcjanie nie stosowali skrótów perspektywicznych szczególnie deformujących nos czy stopy widziane z przodu. Chcieli ukazywać rzeczy, jakimi są, a nie jakimi się wydają. Wybierali więc dla każdego przedmiotu czy detalu punkt widzenia, który najwłaściwiej odzwierciedlał jego rzeczywisty kształt, charakter, wygląd. Równocześnie Egipcjanie radzili sobie w taki właśnie sposób z przystosowaniem trójwymiarowej bryły ciała do dwuwymiarowej płaszczyzny. Tym samym celom służyła przy malowaniu pomieszczeń i przedmiotów perspektywa odrzutowana, zbliżona do perspektywy w dzisiejszej geometrii wykreślnej.

Przestrzeń ukazywano w sposób umowny, dzieląc kompozycję na poziome pasy opowiadające

0    rozwoju akcji w czasie i przestrzeni. Ustalony wzorzec dotyczył również proporcji postaci. Do tego celu służyły pokratkowane wzorniki z kamienia lub gipsu z ustaleniami, ile kratek powinny wynosić wymiary części ciała postaci siedzącej lub stojącej.

W ramach obowiązujących schematów zachodziły pewne zmiany w ciągu wieków. Układy kompozycyjne w niektórych okresach są swobodniejsze, rytmika bardziej zróżnicowana. Jedne wieki reprezentują sztukę pełną powagi

1    dostojeństwa, w innych artyści potrafili odtworzyć wdzięk, grację, lekkość przedstawianych postaci. Istniała również dość duża różnica w traktowaniu wizerunków ludzi a roślin i zwierząt. Te ostatnie, mimo uproszczeń, przedstawione są bardzo wiernie, z dużym wyczuciem ruchu i charakteru.

Malarstwu i reliefowi towarzyszyły znaki pisarskie. Stanowiły komentarz o określonym znaczeniu, były także ważną częścią kompozycji. Występowała więc w sztuce Egiptu jedność pisma i obrazu. Pismo egipskie należy do najstarszych pism świata. Najdawniejsza jego forma -hieroglify - rozwinęła się z pisma obrazkowego. Hieroglify były pismem fonetycznym, pozbawionym samogłosek, zachowały się w nim także znaki oznaczające całe wyrazy. Z czasem uległo uproszczeniu (tak zwane pismo hieratyczne i od VII wieku p. n. e. pismo demotyczne). Znaki pisarskie kuto w kamieniu lub pisano pędzelkiem i trzcinowym pisakiem na papirusie. Pisano od strony prawej ku lewej lub z góry na dół. Związek pisma z dziełami sztuki jest bardzo ścisły. Dla specjalistów odczytanie tekstu towarzyszącego dziełom jest warunkiem pełnego ich

Sztuka STAROŻYTNA