3 2 (7)

' Wyżarzanie (wykres*. 7/2) - jest to zabieg, w którym głównym czynnikiem jest temperatura i czas wygrzewania. Temperatura w tej obróbce może leżeć powyżej jak i poniżej temperatury krytycznej. Szybkość chłodzenia z temperatury krytycznej musi być bardzo powolna, by mogły zajść przemiany fazowe. Poóiżej temperatury krytycznej, czas chłodzenia jest dowolny. Rodzaje wyżarzeń powyżej temperatury krytycznej: UtodnorodnirWy^Tr hłormolizuiace. Zmiękczające- Rodzaje wyżorzeń poniżej temperatury krytycznej: : Odpuszczające. Normalizujące, Odprężające. Starzejące.

-    Hartowanie (wykres: 7/3) - głównym czynnikiem tego zabiegu jest temperatura i szybkość chłodzenia stopów. W tej obróbce nagrzewa się stop powyżej temperatury krytycznej, a następnie chłodzi z tak szybką prędkością by nie mogły zajść przemiany zgodne z wykresem równowagi, a zaszły przemiany prowadzące do otrzymania faz metastabilnych. W skrócie: W skutek szybkiego chłodzenia austenitu powstaję Mortenzyt. |

-    Przesycanie (wykres: 7/3) - zabieg w którym głównym czynnikiem jest temperatura i szybkość chłodzenia. Wygrzewanie musi się odbyć koniecznie w temperaturze powyżej temperatury granicznej: rozpuszczalności składnika w metalu zasadniczym. Chłodzenie musi być na tak szybkie by nie zdążyły zajść żadne zmiany fazowe.

ODPUSZCZANIE - obróbka cieplna polegająca na rozgrzaniu materiału do temperatury 723’C (przemiana eutektoidalna) i następnie ochłodzeniu. Odpuszczanie jest końcowym etapem obróbki cieplnej stali konstrukcyjnych.

Rozróżniamy 3 rodzaje odpuszczeń:

-    Niskotemperaturowe - w zakresie od 150 do 200’C (usunięcie naprężeń hartowniczych, zachowanie dużej twardości i odporności na ścieranie).

-    Średniołemperalurowe - w zakresie od 250 do 500’C (twardość ulega dość znacznym obniżeniu, stal zyskuje wytrzymałość i sprężystość).

-    Wysokotemperaturowe - od 500’C, a poniżej temperatury przemiany eutektoidalna (723’C) (Ma na celu zwiększenie stosunku R® do Rm, zwiększenie granicy plastyczności, wydłużenia i przewężenia.

7. Metody złożone obróbki cieplnej

-    Obróbka cieplno-chemiczna - zabieg polega na zmianie składu i mikrostruktury warstwy!powierzchniowej. Celem jest podwyższenie np. twardości, odporności na ścieranie albo aritykorozyjności. . '

Wzbogacacze:

-    Nawęglanie - polega na wzbogaceniu warstwy powierzchniowej w węgiel (korzyści: patrz pkt. 3)

-    Azotowanie - polega na wzbogaceniu warstwy powierzchniowej w azot. Celem zabiegu jest uzyskanie dużej twardości powierzchniowej, zwiększenie odporności na ścieranie oraz zwiększenie wytrzymałości zmęczeniowej (azotowanie utwardzające). Niekiedy celem jest jedynie zwiększenie odporności na ęzynniki korozyjne (azotowanie antykorozyjne).

-    Obróbka cleplno-plasłyczna - zabieg polega na obróbce plastycznej w celu umocnieniu austenitu, oraz obróbkę cieplną.

i

Najbardziej rozpowszechnione metody obróbki cieplno plastycznej to:

-    Wysokotemperaturowa - stal austenityzuje się w temperaturze powyżej Acs. a odkształca w temperaturze rekrystalizacji, po obróbce stal hartuje się i rusko odpuszcza.

-    Niskotemperaturowa - stal po austenityzacji chłodzi się do temperatury maksymalnej trwałości austenitu praechłodzonego, niższej od temperatury rekrystalizacji (550-ó50’C). W tej temperaturze przeprowadza się obróbkę plastyczną, po czym chłodzi się ją poniżej temperatury M*.

I

8. Hartowanie - trudności i zapobieganie

i - j£łp588

Trudności:

- Nierównomierne chłodzenie (środek jest chłodzony z mniejszą prędkością od krytycznej)    j