307 (7)

s

Oj.

os

V

s

vs

SN

SO,

^eS*.

S*Ś

Nstjfej, 4

'ówsfopmę

alachdzkfe: ilibdenowt c Janowe, eb

ierwasśi#

¹ W DMlfĘt¹

icie, tinwjfc

azotki lub węglikoazotki, tworzyć fazy międzymetaliczne z żelazem lub między sobą, tworzyć związki z domieszkami (np. siarką, tlenem) i znajdować się we wtrąceniach niemetalicznych. W nielicznych przypadkach występują w stanie wolnym.

t4.8. Jaki i^e$t mechanizm wpływu pierwiastków stopowych na własności)

Wpływ pierwiastków stopowych na własności zależy w znacznym stopniu od tego, w jakiej fazie dany pierwiastek stopowy występuje. Te, które znajdują się w roztworach stałych (ferrycie lub austenicie), wpływają na własności mechaniczne tych faz, na położenie temperatur krytycznych przemiany austenitu i na szybkość dyfuzji, a także na przemianę martenzytyczną i skłonność do odpuszczania.

Wchodzenie pierwiastków stopowych do innych faz działa w bardziej złożony sposób, gdyż z jednej strony następuje zubożenie roztworu stałego w te pierwiastki, a z drugiej - w zależności od własności wydzielonych faz, ich kształtu i dyspersji, ich wpływ na własności mechaniczne może być różny. Najczęściej działają one umacniająco na metal, chociaż zmniejszają niekiedy bardzo znacznie plastyczność stali (np. wydzielenia fazy a w stalach chromowych). Tworząc związki z domieszkami, ułatwiają ich usuwanie ze stali, dlatego są powszechnie używane do odsiarczania i odtleniania stali.

14.9. Jaki jest wpływ pierwiastków stopowych na przemiany alotro-powe żelaza?

Pierwiastki stopowe, które tworzą z żelazem roztwory stałe można podzielić zgodnie z klasyfikacją Wevera na dwie grupy:

1.    rozszerzające zakres austenitu,

2.    zwężające zakres austenitu.

Do pierwszej grupy należą pierwiastki, które podwyższają temperatury A₄ i obniżają A3. Pierwiastki te tworzą z żelazem dwa typy układów: z otwartym polem austenitu oraz z rozszerzonym polem austenitu (rys. 14. la, b). Wykresy z otwartym polem austenitu tworzą: nikiel, kobalt, mangan. Pierwiastki te nazywamy austenitotwórczymi. Do pierwiastków tworzących układy z rozszerzonym polem austenitu należą - oprócz węgla -azot i miedź.

Do drugiej grupy należą pierwiastki, które obniżają A₄ i podwyższają A3. Pierwiastki te tworzą z żelazem układy z zamkniętym polem austenitu lub zwężonym polem austenitu (rys. 14. lc, d). Pierwszy typ jest charakterystyczny dla pierwiastków

307