310

17. ROZŁĄCZNKI I STYCZNIKI NISKIEGO NAPIĘCIA 310

Tablica 17.2. Kategorie użytkowania styczników niskonapięciowych wg PN-73/E-061S2 [17.6]

Prąd	Oznaczenie kategorii	Charakterystyka obciążenia.
1	ACI	Obciążenie nie indukcyjne lub małoindukcyjne, piece oporowe, przeciętne sieci przemysłowe
i Przemienny	AC2	Silniki indukcyjne pierścieniowe — rozruch, hamowanie przeciwprą-dem. Silniki indukcyjne klatkowe — rozruch przełącznikiem gwiazda--trójkąt
	AC3	Silniki indukcyjne klatkowe — rozruch bezpośredni, wyłączanie przy pełnej prędkości obrotowej
	AC4	Silniki indukcyjne klatkowe — rozruch bezpośredni, impulsowanie, re-wersowanie, wyłączanie silników zahamowanych lub wolno wirujących
.	DCI	Obciążenia małoindnkcyjne — piece, rezystory
■	DC2	Silniki bocznikowe — rozruch, wyłączanie przy pełnej prędkości obrotowej
Stały	DC3	Silniki bocznikowe — rozruch, impulsowanie, rewerso wanie
	DC4	Silniki szeregowe =? rozruch, wyłączanie przy pełnej prędkości obrotowej j
	DC5	Silniki szeregowe — rozruch, impulsowanie, rewerso wanie j

-    elektromagnesowy — prądu przemiennego lub stałego;

—    pneumatyczny (niektóre typy styczników trakcyjnych).

Napędy elektromagnesowe prądu stałego wymagają ograniczenia prądu po zadziałaniu napędu. Stosuje się w tym celu cewki o uzwojeniu sekcjonowanym (rys. 17.2a) łub rezystor ograniczający (rys. 17.2b).

W przypadku elektromagnesów prądu przemiennego, po przyciągnięciu zwory zwiększa się impedancja obwodu elektromagnesu, co powoduje ograniczenie natężenia prądu w obwodzie.

Szczególną odmianę napędu elektromagnesowego stosuje się w stycznikach remenencyjnych. Zwora elektromagnesu w takim styczniku jest utrzymywana w stanie przyciągniętym dzięki strumieniowi szczątkowemu w rdzeniu, bez potrzeby utrzymy-

Rys. 17.1. Schematy styczników: a) iwieraego z zestykami pomocniczymi; b) rozwiernego; c) przestawnego

Rys, 17.2. Schematy obwodów sterowniczych styczników elektromagnesowych: a) prądu stałego z cewką dwusekcyjną; b) prądu stałego 2 rezystorem ograniczającym; c) prądu stałego z kondensatorem forsującym i układem ograniczającym przepięcia przy otwieraniu; d) prądu przemiennego; e) remanencyjnego, prądu stałego

S — stycznik; Q> 01, Q2 — łączniki sterownicze; R, Rp — rezystory; C — kondensator forsujący

Wania przepływu prądu w uzwojeniu. Odpadnięcie zwory następuje dzięki rozmagnesowaniu rdzenia (rys. 17.2e).

Przestawienie styków stycznika ze stanu wymuszonego (napęd działa) do stanu spoczynkowego (napęd wyłączony) odbywa się zwykle pod działaniem siły zwrotnej sprężyn.

Zestyki styczników są wykonywane jako: jednoprzerwowe lub dwuprzerwowe,

Ze względu na ośrodek, w którym jest gaszony łuk elektryczny rozróżnia się styczniki:

—    powietrzne, najczęściej spotykane;

—    olejowe, obecnie rzadziej stosowane ze względu na stosunkowo małą trwałość łączeniową powodowaną większym zużywaniem się styków przy wyłączaniu w oleju niż w powietrzu;

—    próżniowe, z gaszeniem luku w hermetycznych komorach próżniowych, wytwarzane od kilkunastu lat.

Gaszenie luku elektrycznego przy przerywaniu obwodu stycznikami powietrznymi ułatwiają komory gaszeniowe:

—    z płytkami metalowymi w stycznikach prądu przemiennego;

—    wąskoszczelinowe, z materiału izolacyjnego w stycznikach prądu stałego.

W stycznikach zestykowych prądu stałego spotyka się ponadto cewki wydmuchowe powodujące szybki ruch łuku.

Wraz z rozwojem energoelektroniki np. upowszechnia się stosowanie styczników wykorzystujących elementy półprzewodnikowe;

—    bezzestykowych styczników półprzewodnikowych;

—    styczników hybrydowych, w których elementy półprzewodnikowe służą do ograniczenia lub wyeliminowania zjawisk łukowych na stykach stycznika.