320 (30)

Występowanie próchnicy w rejonie przyszyjkowym jest oznaką wysokiej podatności na chorobę i złej higieny jamy ustnej, gdyż są to miejsca najłatwiejsze do oczyszczania. Przy złej higienie płytka nagromadza się poniżej największej krzywizny zęba. Najczęściej zmiany próchnicowe powstają wokół szyjki zębów trzonowych i przedtrzonowych i przyszyjkowo na powierzchni wargowej siekaczy, rzadziej na powierzchni podniebiennej siekaczy górnych, a najrzadziej najęzykowej siekaczy dolnych. Przy recesji dziąsła próchnica rozpoczyna się przy połączeniu szkliwno-cementowym, podminowując szkliwo. W stadium początkowym (biała plama) wdrożenie działania zapobiegawczego może zatrzymać rozwój zmiany. Wypełnienie jest wskazane, gdy ubytek tkanek utrudnia usuwanie płytki lub zagraża miazdze. Zmiany próchnicowe w obrębie korzenia szybko obejmują duży obszar. Szerzą się okrężnie, obejmując powierzchnie policzkową, styczne i językową. Czasem stanowią kontynuację zmiany zapoczątkowanej przy połączeniu szkliwno-cementowym, rozszerzając się apikalnie wraz z progresją recesji dziąsła. Próchnica korzenia dominuje u osób starszych. Klinicznie obserwuje się zmiany aktywne, przewlekłe i zatrzymane. Zmiany aktywne są miękkie i znajdują się w pobliżu brzegu dziąsła, przewlekłe lub zatrzymane są twardsze i w pewnej odległości od ulegającego recesji dziąsła. W próchnicy korzenia ważne są działania zapobiegawcze, jednak nie zawsze są efektywne z powodu trudności w utrzymaniu higieny i zmniejszenia objętości wydzielania śliny u osób starszych. Odczucie suchości jamy ustnej eliminowane jest powszechnie przez ssanie cukierków lub częste picie słodkich napojów, co sprzyja rozwojowi próchnicy. Niekiedy wygładzenie i wypolerowanie rozmiękczonej powierzchni korzenia, zmniejszając akumulację płytki, zatrzymuje postęp zmiany.

Zmiany próchnicowe w rejonie przyszyjkowym są łatwo dostępne. Występujące czasem trudności związane są z sąsiednimi strukturami, a nie samymi zmianami. Dostęp do próchnicy przy szyjkowej np. na powierzchni policzkowej drugiego i trzeciego zęba trzonowego górnego jest utrudniony przez wyrostek dziobiasty żuchwy przy szeroko otwartych ustach. Czasem trudno jest określić zasięg prepara-cji. Najlepiej rozpocząć usuwanie próchnicy w miejscu ewidentnego braku tkanek, rozszerzając preparację obwodowo na rozmiękłą powierzchnię. W obrębie korzenia można pozostawić nieznacznie miękką, przebarwioną zębinę nawet wtedy, gdy będzie sąsiadowała z wypełnieniem. W przeciwnym razie włączenie jej w zarys ubytku doprowadzi do powstania rozległego ubytku trudnego do wypełnienia. Przy usuwaniu zębiny próchnicowej w zakresie korzenia, wiertło różyczkowe ustawione pod kątem 45° efektywniej skrawa tkankę. Należy ostrożnie pogłębiać ubytek, aby nie zranić miazgi, gdyż zębina reakcyjna ze względu na przebieg kanalików w tym rejonie położona jest bardziej apikalnie.

Często po usunięciu próchnicy powstaje szeroki ubytek bez naturalnych podcięć retencyjnych. Do wypełnienia ubytków można zastosować kompozyt, kompomer, cementy glass-jonomerowe konwencjonalne, wzmocnione (cermet) lub modyfikowane żywicą (światłoutwardzalne), giomery albo amalgamat. Przy wyborze materiału nieadhezyjnego wykonuje się podcięcia retencyjne. Przed zastosowaniem kompozytu (chemo- lub światłoutwardzalny) szkliwo na brzegach ubytku ścina się skośnie, zwiększając powierzchnię wiązania i powodując efekt wtapiania się wypełnienia w otaczające szkliwo. Gdy brzegi ubytku znajdują się w szkliwie i zębinie, a wymagany jest dobry efekt estetyczny, stosuje się mikrofilowy kompozyt lub kompomer z systemem adhezyjnym szkliwno-zębinowym lub kompozyt z cemen-i

320