324 325 (4)

7. SPRZĘŻENIE ZWROTNE 7.1. DEFINICJE PODSTAWOWE

Sprzężeniem zwrotnym nazywamy sprzężenie między obwodami elektrycznymi, za pomocą których energia sygnału jest przenoszona w kierunku przeciwnym do normalnego, tzn. z obwodów o wyższym poziomie sygnału do obwodów o niższym poziomie sygnału; na przykład, z obwodu wyjściowego wzmacniacza do obwodu wejściowego albo z obwodów następujących do obwodów poprzedzających (rys. 7-1). Sprzężenie zwrotne wywiera silny wpływ na własności i charakterystykę wzmacniacza i dlatego zazwyczaj stosuje się je we wzmacniaczu w celu zmiany jego własności w pożądanym kierunku.

-	A Ku
	fi

Rys. 7-1. Sprzężenie zwrotne we wzmacniaczu

k_u — współczynnik wzmocnienia wzmacniacza; /i — współczynnik przenoszenia obwodu sprzężenia zwrotnego

We wzmacniaczu występuje zawsze przenoszenie energii sygnału z obwodów następujących do obwodów poprzedzających za pomocą sprzężeń pasożytniczych (pojemnościowych, indukcyjnych, galwanicznych i innych). Sprzężenie zwrotne wywołane tymi sprzężeniami nazywa się pasożytniczym sprzężeniem zwrotnym. Ponieważ większość pasożytniczych sprzężeń zwrotnych nie poddaje się obliczeniom, mogą one wpływać na własności wzmacniacza w nieprzewidzianym kierunku. Z tego względu pasożytnicze sprzężenia zwrotne osłabia się we wzmacniaczu na tyle, aby praktycznie nie wywierały żadnego wpływu na jego własności. Sposoby osłabiania tych sprzężeń są omówione w rozdz. 9.

Obwód sprzężenia zwrotnego łącznie z elementami układu wzmacniacza, do którego jest on dołączony tworzy obwód zamknięty, zwany pętlą sprzężenia zwrotnego. Jeżeli we wzmacniaczu istnieje tylko jedna taka pętla, to sprzężenie zwrotne nazywa się jednopętlowym (rys. 7-2a); jeżeli tych pętli jest kilka, sprzężenie nazywa się wielopętlowym (rys. 7-2b, c, d). Jeżeli we wzmacniaczu istnieje kilka pętli sprzężenia zwrotnego nie obej-

mujących siebie wzajemnie, to pętle sprzężenia zwrotnego nazywane są niezależnymi (rys. 7-2b); jeżeli pętle obejmują siebie, to nazywane są zależnymi (rys. 7-2c). Jeżeli w pętli sprzężenia

Rys. 7-2. Rodzaje sprzężenia zwrotnego

a — jcdnopętlowe; b — dwupętlowe z pętlami niezależnymi: c — dwupętlowe z pętlami (wspólnymi): d — wlelopętlowc z pętlami lokalnymi (/fjk| i /V**)

Rys. 7-3. Sposoby odprowadzania sprzężenia zwrotnego a — sprzężenie zwrotne napięciowe; b — sprzężenie zwrotne prądowe; c — sprzężenie zwrotne mieszane (mostkowe) w stosunku do wyjścia

zwrotnego obejmującej cały wzmacniacz, istnieją pętle sprzężenia zwrotnego obejmujące poszczególne jego stopnie lub części wzmacniacza, nazywa się je lokalnymi pętlami sprzężenia zwrotnego (rys. 7-2d).

Istnieje wiele sposobów doprowadzania energii sygnału z wyjścia układu na jego wejście (rys. 7-3 i 7-4). Jeżeli energię sygnału odprowadza się z wyjścia układu równolegle do obciążenia (rys. 7-3a). sprzężenie nazywa się sprzężeniem zwrotnym napięciowym, ponieważ napięcie sprzężenia zwrotnego jest przy tym wprost proporcjonalne do napięcia wyjściowego wzmacniacza l_wyt-

Jeżeli zaś energię sygnału doprowadza się z wyjścia szeregowo z obciążeniem (rys. 7-3b), sprzężenie nazywa się sprzężeniem zwrotnym prądowym, gdyż

325