32 (427)

. ___

i-

m

J

3.

\ V'vO ^/i~ 4.

C/'-*-'    ...

.— ----~v:~S^

3.9. RÓWNOWAGA PRZEDSIĘBIORSTWA MONOPOLISTYCZNEGO

Monopol pełny występuje wówczas, gdy spełnione są następujące warunki:

1.    Na rynku działa jeden producent (sprzedawca) i wielu kupujących.

2.    Nie ma możliwości wejścia na rynek opanowany przez jednego producenta -monopolistę, co może wynikać z przyczyn technicznych (wymagany patent), ekonomicznych (wysokie nakłady finansowe na budowę nowej firmy, np. fabryki samochodów) lub administracyjno-prawnych (ustalony przez państwo monopol spirytusowy, tytoniowy itp.).

Produkty są zróżnicowane, nie mają bliskich substytutów.

Uczestnicy rynku dysponują doskonałą informacją.

Krzywa popytu na produkty wytwarzane przez monopol jest równocześnie krzywą popytu rynkowego. Reakcja popytu na zmianę ceny może być różna. Zależy to od stopnia elastyczności popytu. Krzywa popytu w warunkach monopolu pokrywa się, podobnie jak w przypadku przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego, z krzywą utargu przeciętnego (lys. 3.16). Ponieważ wraz ze wzrostem sprzedaży utarg przeciętny spada, krzywa popytu na produkty monopolu ma nachylenie ujemne.

Q> O

o.g

CD E? ro-2

£_CP,>1

^EcP,^<1

U_c/Q

0

Produkcja

&

§

o

75

o

E?

5

O

Q 2

Produkcja

Rys. 3.16. Krzywe utargu w warunkach monopolu

l

••

Utarg całkowity monopolu ([U_c) rośnie wraz ze wzrostem sprzedaży i osiąga maksimum przy rozmiarach produkcji Q]. Cenowa elastyczność popytu wynosi wówc2as 1, a utarg krańcowy jest równy 0. Monopolista nie będzie więc zainteresowany zwiększaniem rozmiarów produkcji ponad poziom Q\, gdyż utarg krańcowy z każdej następnej jednostki sprzedanego produktu będzie ujemny (U_k < 0), elastyczność cenowa popytu będzie mniejsza od 1, a utarg całkowity zacznie spadać (przy rozmiarach produkcji Q₂ utarg całkowity = 0).

Równowagę przedsiębiorstwa monopolistycznego w okresie krótkim wyznacza, podobnie jak przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego, punkt zrównania utargu krańcowego z kosztem krańcowym (punkt A na rysunku 3.17).

Rys. 3.17. Krótkookresowa równowaga przedsiębiorstwa monopolistycznego

Przedsiębiorstwo monopolistyczne maksymalizuje zysk przy wielkości produkcji równej Q_r, przy której krzywa utargu krańcowego przecina się z krzywą kosztów krańcowych. Przedsiębiorstwo znajduje się wtedy w stanie równowagi, czyli osiąga optimum ekonomiczne. Rozmiary produkcji większe niż Q_r oznaczają, że utarg krańcowy jest niższy od kosztu krańcowego - zwiększania produkcji poza Q_r staje się nieopłacalne. Z kolei przy rozmiarach produkcji mniejszych od Q_r utarg krańcowy jest większy od kosztów krańcowych, co oznacza, że wskazane jest

65