273

gdzie:

Pq - ciśnienie gazu w temperaturze punktu potrójnego wody, która wynosi 273,16 K.

Z powyższego wyrażenia wynika, że dla danej masy gazu w warunkach izochorycznych, ciśnienie p tego gazu jest wprost proporcjonalne do jego temperatury. Po przekształceniu powyższej zależności, otrzymujemy wyrażenie na mierzoną temperaturę w postaci:

T = 273,16-Ł Po

W termometrach gazowych, ciałem termometrycznym jest dostatecznie rozrzedzony gaz (można go wtedy traktować z dużym przybliżeniem jako gaz doskonały). Termometry gazowe umożliwiają odtwarzanie skali temperatury bezwzględnej, ze względu na ich powiązanie z termodynamiczną skalą temperatury, i dlatego używane są jako termometry wzorcowe.

Mniejsze wykorzystanie w termometrach gazowych znalazła zależność Gay-Lussaca mówiąca, że dla danej masy gazu pod stałym ciśnieniem objętość gazu jest wprost proporcjonalna do temperatury. Za pomocą termometru gazowego wyznaczono charakterystyczne wartości temperatur tzw. punkty stałe międzynarodowej praktycznej skali temperatur, jak: punkt potrójny wody (273,16 K), temperatura wrzenia tlenu (90,18 K), temperatura wrzenia złota (1336,15 K) itp.

c)    Rozszerzalność temperaturowa ciał stałych. Zmiana długości lub wartości odpowiedniego termicznego odkształcenia postaci ciał może być podstawą pomiaru przyczyny, która te skutki spowodowała, czyli temperatury. Urządzenia wykorzystujące tę cechę materii w funkcji temperatury, stosowane na szeroką skalę, to płytki bimetaliczne. Termometry wykorzystujące bimetale stosowane są w technice na szeroką skalę w różnego rodzaju urządzeniach termostatujących.

d)    Zależność temperaturowa rezystancji (oporu elektrycznego) przewodników metalicznych i półprzewodników. Na tej zasadzie zbudowane są tzw. termometry oporowe. Opór elektryczny metali rośnie wraz z temperaturą, a półprzewodników - maleje ze wzrostem temperatury (p. ćw. Wyznaczanie zależności oporu półprzewodnika od temperatury). Spośród termometrów metalowych na szczególną uwagę zasługuje termometr platynowy obejmujący bardzo szeroki przedział zmiany temperatur, od 10 do 1337 K, oczywiście nie w jednym egzemplarzu, gdyż byłoby to technicznie trudne. Współczynnik temperaturowy oporu platyny (w zakresie temperatury od 273 do 373 K wynosi | = 0,0039 K"¹, więc Ul stosunkowo mały, co oznacza, że opór platyny rośnie powoli ze