35 (7)

Tok postępowania rozpoznawczego

Metody badania /ostaną szczegółowo podane w dalszych rozdziałach, w tym omawia się tylko w zarysie kolejność postępowania.

Badanie próbek_przysłanych_ do laboratorium wirusologicznego powinno być podjęte jak nąjwcześniej, gdyż przy małych ilościach wirusa w materiale nawet krótka zwloką może uniemożliwić rozpoznanie. Jeśli to możliwe, należy przede wszystkim zastosować metody szybkiej diagnostyki. czyli pozwalające bezpośrednio wykazać wirus lub jego antygeny w nadesłanym materiale. W przypadku największych wirusów jest to możliwe nawet w badaniu w mikroskopie optycznym, przy odpowiednich metodach przygotowania preparatu. Mikroskopia elektronowa dysponuje obecnie szybkimi i dokładnymi metodami, co pozwala wskazać kierunek poszukiwań, a czasem, jeżeli w próbie jest dużo wirusa, łącznie z danymi klinicznymi i epizootiologicznymi, nawet postawić szybkie rozpoznanie.

Największą wartość mają metody oparte na reakcjach antvaen--przęciwciało-przy użyciu swoistych wysokowartościowych surowic znakowanych odpowiednimi substancjami, łatwymi do wykazania.

W szybkim przyżyciowym rozpoznaniu zakażenia wirusowego duże usługi może oddać serodiagnostyka oparta na stwierdzeniu jakościowych i jiościpwych zmianswpi^tych przeciwciał we knvi. chorego' zwierzęcia. Trzeba Ur podkreślić, że - poza pewnymi zakażeniami — samo wykazanie zwykłym badaniem serologicznym nawet wysokiego miana surowic nie ma na ogół wartości rozpoznawczej, gdyż obecność przeciwciał może nie być następstwem aktualnie toczącego się zakażenia. Mogą to być u młodych osobników przeciwciała,przekazane przez matkę (odporność bierna), a u innych powstałe po przebyciu w przeszłości danej choroby, zakażenia bęzobjawowego (występuje to bardzo często) łub szczepienia. Tak wiec dodatni wynik świadczy jedynie o kontakcie badanego osobnika z antygenem wirusowym, ale nic nie mówi, kiedy to nastąpiło. Wartość natomiast diagnostyczną, przy jednorazowym badaniu. ma stwierdzenie makroimmunoglobulin^fgM) będących dowodem świeżego,, rajc^żenia. Przemawiają za nim również zmiany ilościowe przeciwciał — stwierdzenie co najmniej ^^tnego wzrostu mian surowic pobranych w określonym^dsiępicyszasu.,

Również bać!ańic histologiczne nadesłanych wycinków tkanek na obecność ciałek wtrętowych pozwala niekiedy uzyskać szybkie rozpoznanie. np. stwierdzenie ciałek wtrętowych przy' wściekliźnie^..j

Jeżeli pracownia wirusologiczna nie dysponuje metodami szybkiej diagnostyki lub gdy ich użycie nie dało pozytywnego wyniku, zachodzi często konieczność zastosowania dalszych badań, tj. pf^j^lacji^\yi/<u^ ppjcgo iim^m^iu. Postępowanie takie jest ponadto niezbędne w przypadku poszukiwania nowego wirusa.

Gdy w laboratorium brak możliwości natychmiastowego podjęcia badań rozpoznawczych (brak w danej chwili odpowiednich zwierząt, zarodków, hodowli tkankowych, surowic diagnostycznych itp.), materiał zakaźny umieszczaj, w miarę możliwości, w zamrażarce w temperaturze około (-70^0; jedynie dla wirusói^iiżych optymalna temperatura wynosi około —20"C/

Ogólnie obowiązującą zasadą w pracach z wirusami jest szybkie ich zamrażanie. Jeżeli wirus jest w postaci płynu lub zawiesiny, uzyskuje się to najlepiej przez wkładanie probówek i innych naczyń szklanych zawierających małe ilości materiału do mieszaniny-.suchego lodu z.al-, koholcm; w ciągu kilkunastu sekund następuje zestalenie się płynu i wtedy naczynie przenosi się do zamrażarki.

W przypadku braku pewności czy diagnozowane zakaźne schorzenie było wywołane przezJBiirus, część materiału przekazuje się do badama ba,k: tprip to^i

Badanie wirusologiczne polega na próbach namnaża.nin,wirusa ewentualnie obecnegonadesłanym materiale. W tym celu zakaża się wrażliwe obiekty biologicznej— zwierzęta doświadczalne, zarodki kurze (też innych ptaków), hodowle tkanek, hodowle komórek różnych typów. W przypadku braku reakcji nie można wykluczyć obecności wirusa w materiale badanym, po prostu mogłemgOybyć^mą^do wywołania zmian w podłożu biologicznym. W tym przypadku wykonuje się następne ł^ajjeżeli po pierwszym z nich wynik nadal będzie, ujenjn*) ślepejMsazęy Polegają one na zakażeniu nąsjtępny ch^biektó w^hioiogicznych, tego samego rodzaju co poprzednio, materiałem z niereagujących na bezpośrednie zakażenie zarodków kurzych, hodowli tkanek, fyochgwli komórek lub .zwierząt. W tym ostatnim przypadku do ślepego pasażu używa się tkanek lub narządów' pobranych-•pjczy^yęi^wo lub pp_vzg^<j^zwiet7ęcia, najbardziej odpowiadających [r^p\/.mav/l- wirusa, którego rolę przyczynową się podejrzewa. Na przykład w razie poszukiwania wirusa neurotropowego do ślepych pasaży należy użyć wycinków ośrodkowego układu nerwowego.

W przypadku ujemnego wyniku tych ślepych pasaży badanie uważa

35