38 (328)

Starano flfę fot nawęt o pr^fcyjrów. fndobnk jM <Ua projektowanej oezełni w wnawie.

B«tUzacJę zunkrzeA udaremniły jednak trodnośtó ®w*hw« kttr* zrazu zamytiano osunąć na drodze knaarty zakonów iwBłonpłacyjiłytk lecz odmowa kurii rzymskiej ostatecznie plany te przekreśliła. Najwięcej ] poczucia rzeczywistości przejawi Ignacy Potocki radząc, aby najpierw zająć Mą tą uczelnią, Jctóra jesn najłatwiejsza do naprawy**, dalsze projekty zostawić , czasowi Taką właśnie propozycją zawierał memoriał H. Kołłątaja z r. 1776, z którym zwrócił się do Komisji (O wprowadzeniu dobrych nauk to Akademii KrakoubĄ sklej i założeniu seminarium nauezyeiełów szkół wojewódzkich); dotyczył on sprawy reformy uczelni krako- j wskie j oraz założenia seminarium dla kandydatów do szkół wojewódzkich -

(Akademia Krakowska, skłócona przez półtora wieku z jezuitami — wewnętrznie rozbita, opanowana przez : wydział teologiczny, przedstawiała obraz ruiny. Królowała tu nadal filozofia perypatetyczna, a wydział medycyny posiadał jedynie dwóch profesorów, nie prowa-i dzących zresztą wykładów. Należy zaznaczyć, że i tu docierały nowe prądy reprezentowane przez profeso- • rów, wykształconych za granicą, głównie we Włoszech oraz kanclerza Akademii A. Załuskiego, który pragnął naukę polską podnieść do poziomu europejskiego. Zresztą zacofanie struktury było cechą większości uniwer-■ sytetów i w innych krajach. Przodowały w dziedzinie reformy studiów Wiedeń i Halle, a częściowo Rzym i Bolonia. Trudne położenie uczelni krakowskiej pogłębił jeszcze pierwszy rozbiór kraju czyniąc Kraków • zaniedbanym miastem kresowym, pozbawionym zaplecza gospodarczego i kulturalnego, liczącym zaledwie 9 tys. ludności.

W interesie Akademii leżała zatem sprawa gruntow-

nej reiwńty studiów. Podobnie KomfarJa Edukacji uzna-la w końcu za koniccaie zwrócenie się do riarodairot) uczelni o pomoc wobec naglące) potrzeby przygotowa-nia nowych kadr nauczyclelŁjFtinłurję zreformowania "Akademii w myśl uchwały z dnia I kwietnia 1777 na wniosek Michała Poniatowskiego złożono na barki młodego kanonika krakowskiego, Hugona Kołłątaja, jej niedawnego wychowanka, który. powróciwszy ze studiów we Włoszech energicznie zmierzał do tego celu, nie bez podniety ze strony co światlejszych profesorów krakowskich.

(Okres^reformy Akademii trwający od 1777 do roku... 1780, a łącznie z rektoratem Kołłątaja do roku 1780 ohjąTkflka etapów. W pierwszym okresie zajął się młody wizytator zreformowaniem Szkoły Nowodworskiego w dudni Przepisów na szkoły wojewódzkie, a następnie ze znajomością rzeczy przystąpił do reformy uczelni „co do osób, nauk i funduszów”.njpilniojtmtj trocki wymagał wydział filozoficzny, i pełniący^- funkcję jakby seminarium kandydatów do stanu nauczycielskiego. Traktowano go nawet jako rodzaj seminarium całej akademii, ponieważ jego wybitniejszych wychowanków powoływano na katedry innych wydziałów. Kołłątaj zniósł filozofię perypatycz-ną, wprowadzając liczne katedry z dziedziny nauk matematyczno-przyrodniczych , m.in. historię naturalną oraz prawo natury i ekonomię polityczn|^v duchu fi-zjokratyzmu. Oddawszy wydział filozoficzny pod opiekę piohn^cTdziekaria w Programie nauk. (Ratio Studiomm pro facultaie Philosophica 1778),^określił szczegółowo porządek i metodę wykładów, ćwiczeń, rozpraw akademickich, i prac naukowych profesorów. Zasługą jego było 'zaakcentowanie w procesie dydaktycznym metody analitycznej, potrzeby wiązania nauki z życiem kraju, podkreślenie walorów kształcących i wychowawczych

8$