394 (3)

15.92.    Jak można zmieniać strukturę brązów aluminiowych za pomocą obróbki cieplnej?

Nagrzanie stopu zawierającego poniżej ok. 9% Al do temp. 850+950°C i zahartowanie powoduje przechłodzenie fazy fi do temperatury pokojowej i powstaje struktura iglasta typu marten-zytycznego. Następnie podczas odpuszczania, które przeprowadza się poniżej temp. 550°C wydzielają się dyspersyjne cząstki umacniające stop i struktura składa się z a+ y'. W wyższych temperaturach odpuszczania następuje koagulacja wydzieleń, co powoduje obniżenie własności wytrzymałościowych i wzrost plastycznych.

15.93.    Czym charakteryzują się brązy aluminiowe odlewnicze i jakie jest ich zastosowanie?

Stopy odlewnicze charakteryzują się rzadkopłynnością, małą segregacją dendrytyczną i skupioną jamą usadową. Mają jednak duży skurcz (2%). Podczas topienia wymagają ochrony przed utlenianiem, gdyż wtrącenia tlenku glinu powodują gęstopłynność i obniżają wytrzymałość brązu. Aluminium zapewnia dobrą odporność na korozję. Przy większej zawartości Al występuje sko-agulowana faza y', która znacznie obniża plastyczność stopu. Dodatek żelaza (3+5%) osłabia skłonność do koagulacji i poprawia własności odlewów. Odlewy można także poddawać obróbce cieplnej. Brązy aluminiowe odlewnicze stosuje się na łożyska ślizgowe, elementy napędu, armaturę parową i chemiczną oraz części maszyn narażone na korozję, obciążenia i ścieranie.

15.94.    Jakie są rodzaje brązów aluminiowych odlewniczych?

Polska Norma ujmuje brąz CuA19Fe3 (BA93) o wytrzymałości R_m = 500+550 MPa, wydłużeniu A5 = 13+15% i twardości 100+ +110 HB. Jest on bardzo odporny na obciążenia statyczne, korozję, ścieranie i podwyższoną temperaturę. Ma dobrą lejność. Jest przeznaczony na silnie obciążone części maszyn, silników, osprzętu i armatury w transporcie, przemyśle chemicznym i okrętowym. Wyżej stopowy jest brąz CuA110Fe3Mn2 (BA1032). Ma wytrzymałość R_m = 500+550 MPa, wydłużeniu A₅ = 15+20% i twardości 110+120 HB. Jego własności i zastosowanie są podobne jak brązu BA93.

15.95.    Czym charakteryzują się brązy aluminiowe do obróbki plastycznej i jakie jest ich zastosowanie?

Brązy te przerabia się na gorąco w temp. ok. 870°C. Można je też odkształcać i umacniać przez zgniot. Cechują się wysoką wytrzy-

_

394